ΔΗΜΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ: ΕΝΑΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΠΟΤΕ - Του Παναγιώτη Β. Νταή*

Είναι πλέον κοινά αποδεκτό ότι ένα βασικό χαρακτηριστικό που πρέπει να διαθέτει η Δημοτική Αρχή, είναι η ικανότητα σχεδιασμού ενός ρεαλιστικού και εφαρμόσιμου αναπτυξιακού προγράμματος έργων και δράσεων. Πριν από λίγες ημέρες η παρούσα Δημοτική Αρχή του Δήμου Ηγουμενίτσας, πραγματοποίησε τον απολογισμό για το έτος 2018, το οποίο είναι ουσιαστικά το τελευταίο έτος της θητείας της. Συνεπώς ο απολογισμός αυτός – ως τελικός απολογισμός – έχει ιδιαίτερη βαρύτητα.

Ένας απολογισμός πεπραγμένων όμως δεν κινείται σε κενό περιβάλλον. Για να έχει ουσιαστικό νόημα πρέπει να βασίζεται σε μια συγκεκριμένη στοχοθεσία.

Είναι εύκολο για τη Δημοτική Αρχή να λέει τι έκανε. Σε κάθε περίπτωση, όσο αδρανής και να ήταν, κάτι θα έκανε. Και η ίδια να μην έκανε τίποτα (κάτι που δεν ισχύει βεβαίως), υπάρχουν οι δημοτικές υπηρεσίες που με τη δράση τους καλύπτουν το κενό.

Το σημαντικό όμως είναι να δει κανείς τι έλεγε η Δημοτική Αρχή ότι θα κάνει και τι τελικά έκανε. Έτσι φαίνεται η πραγματικότητα και αποκαλύπτεται η αλήθεια. Έτσι αποτιμάται και αξιολογείται αντικειμενικά το έργο της.

Καλώς ή κακώς όποιος διαθέτει την εξουσία και την ευθύνη να λαμβάνει αποφάσεις και να παράγει έργο, κρίνεται για τις αποφάσεις του. Και συγκρίνεται με τις υποσχέσεις που έχει δώσει.

Όπως είναι γνωστό στους Δήμους της χώρας, εκπονήθηκε το 2015 (με την ανάληψη της ευθύνης διοίκησης των νέων τότε Δημοτικών Αρχών) το πενταετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, στο οποίο αποτυπώθηκαν οι στόχοι της Δημοτικής Αρχής κατά τομέα πολιτικής, καθώς και τα συγκεκριμένα έργα και δράσεις, μέσω των οποίων υλοποιούνται οι στόχοι.

Συνολικά στο πρόγραμμα προβλέπονταν η μελέτη, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση περίπου πεντακοσίων σαράντα έργων και δράσεων. Από αυτά εκτελέστηκαν μερικώς ή ολικώς λίγα περισσότερα από τα μισά έργα, ενώ τα υπόλοιπα, παρέμειναν ανεκτέλεστα.

Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και μια ποιοτική ανάλυση των έργων και δράσεων που υλοποιήθηκαν. Η συντριπτική πλειονότητα είναι έργα μικρής κλίμακας όπως ασφαλτοστρώσεις, τσιμεντοστρώσεις, πλακοστρώσεις και χαλικοστρώσεις αγροτικών και επαρχιακών δρόμων, μικρά αντιπλημμυρικά έργα, χωματουργικές εργασίες, μικρά τεχνικά έργα και διανοίξεις μικρών δρόμων, μικροεπισκευές σχολικών κτηρίων και αθλητικών εγκαταστάσεων, ηλεκτροφωτισμοί, επισκευές πεζοδρομίων. 

Εκπονήθηκαν επίσης αρκετές μελέτες. Ορισμένες συνήθεις διοικητικές ενέργειες (τοπογραφήσεις, χαρτογραφήσεις, προμήθειες λειτουργικού εξοπλισμού κ.α.) «βαφτίστηκαν» έργα. 

Στις υλοποιηθείσες δράσεις συμπεριλαμβάνονται φυσικά και οι πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν υποχρεωτικά από την τοπική αυτοδιοίκηση συνολικά, με χρηματοδότηση από την Ε.Ε. (κέντρο κοινότητας, κοινωνικό παντοπωλείο και φαρμακείο κ.τ.λ.), οι οποίες ούτως ή άλλως θα υλοποιούνταν. Τέλος, και οι δράσεις δημοσίων σχέσεων, ονοματίστηκαν «αναπτυξιακές πρωτοβουλίες», βρίσκοντας τη θέση τους στο πρόγραμμα.

Ας δούμε όμως και μερικά χαρακτηριστικά έργα και δράσεις που ενώ προβλέπονταν στο πρόγραμμα δεν έγιναν:
· Νέοι χώροι στάθμευσης στις εισόδους της Ηγουμενίτσας και οργάνωση δημοτικής συγκοινωνίας για την μεταφορά των επιβατών στο κέντρο.
· Σύστημα ελέγχου της στάθμευσης στο κέντρο της Ηγουμενίτσας, με τη χρήση νέων τεχνολογιών.
· Ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος της στάθμευσης στα Σύβοτα.
· Ολοκλήρωση της δημιουργίας κόμβων κυκλοφορίας στο οδικό δίκτυο.
· Επέκταση ποδηλατοδρόμου προς το Δρέπανο (δημοπρατήθηκε μόλις πριν από λίγες εβδομάδες).
· Δημιουργία δικτύου ποδηλατοδρόμων – πεζοδρόμων στην Ηγουμενίτσα (αντ΄ αυτού υλοποιήθηκαν λίγα μεμονωμένα έργα δημιουργίας ποδηλατοδρόμων χωρίς μεταξύ τους σύνδεση).
· Μετατροπή του Ε.Ι.Ν. σε πολιτιστικό κέντρο (πολύ πρόσφατα υποβλήθηκε η πρόταση για ένταξη στο πρόγραμμα «Φιλόδημος).
· Διοργάνωση εκδηλώσεων πανελλαδικής εμβέλειας (Φεστιβάλ, Εκθέσεις παραστατικών τεχνών, Μαραθώνιος κ.α.).
· Κατασκευή πλατείας Αγροτολέσχης και Πολιτιστικού Κέντρου στο Καστρί.
· Θεματικό πάρκο για την ανάδειξη γεωλογικών και πολιτιστικών στοιχείων της Ελλάδας.
· Μουσείο Λαϊκής Τέχνης.
· Ανάδειξη πολιτιστικών και περιβαλλοντικών πόρων (Κάστρα Ηγουμενίτσας, Πολυνερίου και Μαργαριτίου, παραδοσιακός οικισμός Μαργαριτίου, παραδοσιακές οικίες Πέρδικας, Δρέπανο – Μακρυγιάλι, έλος Καλοδικίου, άλσος Ηγουμενίτσας κ.τ.λ.).
· Δημιουργία νέου κοιμητηρίου στην Ηγουμενίτσα.
· Ανάπλαση εγκαταλειμμένων λατομείων.
· Έργα εξοικονόμησης ενέργειας σε δημοτικά κτήρια (εκτελούνται ανάλογες εργασίες μόνο σε 2 – 3 κτήρια).
· Δημιουργία Δημοτικού Πάρκου Γεωργικής Εκμετάλλευσης.
· Λειτουργία λαϊκής αγοράς με τοπικά βιολογικά προϊόντα.
· Αλιευτικό καταφύγιο Ηγουμενίτσας.
· Καμπάνια τουριστικής προβολής, προκειμένου να εμπλουτιστεί το τουριστικό προϊόν με μορφές εναλλακτικού τουρισμού (πολιτιστικού, φυσιολατρικού, θρησκευτικού, αθλητικού κ.α.) ώστε να επιμηκυνθεί η τουριστική περίοδος, να επωφεληθούν από την τουριστική κίνηση και άλλες περιοχές του Δήμου εκτός από τα παράλια, να αυξηθούν οι επενδύσεις από ιδιώτες και η απασχόληση.
· Συνεργασία με Δικηγορικό Σύλλογο για παροχή νομικής υποστήριξης σε μέλη ευπαθών ομάδων πληθυσμού.
· Λειτουργία κοινωνικών φροντιστηρίων.
· Λειτουργία διαδημοτικού δικτύου υγείας – κοινωνικής αλληλεγγύης με τη χρήση μεθόδων τηλεϊατρικής.
· Κατασκευή και λειτουργία πολύ – ιατρείου στα Σύβοτα.
· Λειτουργία Δημοτικού Ιατρείου.
· Λειτουργία ΚΕΠ των φτωχών.
· Εφαρμογή μεθόδων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, για τη βελτίωση της παραγωγικότητας – αποτελεσματικότητας – αποδοτικότητας της λειτουργίας των Δημοτικών Υπηρεσιών, καθώς και για την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους δημότες.

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε και άλλα χαρακτηριστικά παραδείγματα έργων που ενώ προβλέφθηκαν, δεν υλοποιήθηκαν. Ο σχετικός κατάλογος είναι μακρύς. Δεν έχει όμως κανένα νόημα. Τα συμπεράσματα έχουν εξαχθεί με ασφάλεια από τα προαναφερόμενα στοιχεία και είναι τα εξής: Η Δημοτική Αρχή ασχολήθηκε με τα μικρά και την καθημερινότητα, χωρίς να επιδείξει μεγάλο βαθμό αποτελεσματικότητας. Κανένα έργο μεγάλης κλίμακας και αποφασιστικής σημασίας για την ανάπτυξη του τόπου δεν εκτελέστηκε. Καλά είναι τα μικρά έργα και πρέπει να εκτελούνται αρκεί να καλύπτουν υπαρκτές ανάγκες. Δεν μπορεί όμως να υλοποιούνται χωρίς να υπακούουν σε ένα γενικότερο σχεδιασμό και χωρίς να εντάσσονται στο πλαίσιο ευρύτερων παρεμβάσεων με σαφή αναπτυξιακή προοπτική. Αλλιώς καταντούν να αποτελούν αντικείμενο μικροεξυπηρετήσεων, συναλλαγής και κακοδιοίκησης με την έννοια της σπατάλης των πόρων, χωρίς την επίτευξη πολλαπλασιαστικού αποτελέσματος. Και όπως όλα τα στοιχεία δείχνουν η απερχόμενη Δημοτική Αρχή αυτό το δρόμο ακολούθησε.

Εκπόνησε ένα πρόγραμμα μεγαλεπήβολο, κάτι το οποίο βέβαια δεν είναι κατ΄ ανάγκη μεμπτό. Το κακό είναι ότι δεν είχε τις δυνάμεις να ανταποκριθεί στις αυξημένες απαιτήσεις υλοποίησης του προγράμματος. Δεν επιχείρησε καν να κάνει αυτό που κάνουν όλοι οι σωστοί οργανισμοί, να αναθεωρήσει δηλαδή το πρόγραμμα και να το περιορίσει στα εφικτά όρια, λαμβάνοντας υπόψη μάλιστα ότι δεν μπορεί να χρεωθεί ο Δήμος όλες τις αποτυχίες, γιατί αντικειμενικά υπάρχουν ευθύνες και σε άλλους συναρμόδιους φορείς. Προτίμησε όμως την εύκολη οδό: να συνεχίσει να το εφαρμόζει αποσπασματικά, με έργα χωρίς εσωτερική συνοχή και προστιθέμενη αξία.

Και κάτι τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό. Ο κ. Δήμαρχος εγκαλεί τους άλλους συνδυασμούς να καταθέσουν πλήρως κοστολογημένο πρόγραμμα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, καθώς και να κατονομάσουν την πηγή χρηματοδότησης της κάθε πρότασης, κατηγορώντας τους ότι οτιδήποτε άλλο θα είναι απλές υποσχέσεις. Ο ίδιος όμως όχι ως υποψήφιος, αλλά ως Δήμαρχος πλέον το 2015, όταν συντάχθηκε το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, έχοντας όλη την πληροφόρηση από τις αρμόδιες υπηρεσίες δεν κοστολόγησε το 10% των έργων του προγράμματος και δεν ανάφερε πηγή χρηματοδότησης για το 8% των έργων. Για τέτοιου επιπέδου προγραμματισμό μιλάμε.

*Ο Παναγιώτης Νταής, είναι πολιτικός επιστήμονας με μεταπτυχιακές σπουδές στη Δημόσια Πολιτική, απόφοιτος της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης – Αυτοδιοίκησης, πρώην Ειδικός Σύμβουλος στη Νομαρχία Θεσπρωτίας, με εμπειρία σε θέσεις Προϊσταμένου στα Υπουργεία Εσωτερικών – Πολιτισμού/ Αθλητισμού – Τουρισμού – Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Είναι υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Ηγουμενίτσας με το συνδυασμό Ανεξάρτητη Δημοτική Συνεργασία.