«Η Πλάνη του Τυχαίου» – του Nassim Nicholas | Γράφει ο Γιάννης Στάθης

«Η Πλάνη του Τυχαίου» – του Nassim Nicholas | Γράφει ο Γιάννης Στάθης

TalebFooled by Randomness: The Hidden Role of Chance in Life and in the Markets

Ενα εκπληκτικό βιβλίο, το οποίο εξετάζει το πώς οι άνθρωποι παρερμηνεύουν τον ρόλο της τύχης στη ζωή, την καριέρα και τις αγορές, αποδίδοντας την επιτυχία κυρίως σε ικανότητα.

Ο Taleb δείχνει ότι πολλές επιτυχίες και αποτυχίες είναι αποτέλεσμα τυχαίων γεγονότων, τα οποία εκ των υστέρων «ντύνουμε» με λογικές αφηγήσεις.

Αναλύει γνωστικές προκαταλήψεις όπως η επιλεκτική επιβίωση, η αφήγηση εκ των υστέρων και η ψευδαίσθηση ελέγχου, υπογραμμίζοντας ότι τα αποτελέσματα δεν αποκαλύπτουν πάντα την ποιότητα μιας απόφασης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη σημασία της διαχείρισης ρίσκου και της στατιστικής ταπεινότητας.

Τα σημαντικότερα σημεία του βιβλίου,

1. Τύχη vs Ικανότητα: Η επιτυχία (π.χ. στις αγορές) συχνά είναι αποτέλεσμα τυχαίων γεγονότων, όχι ανώτερης ικανότητας.
2. Επιλεκτική επιβίωση (survivorship bias): Βλέπουμε τους νικητές ή επιτυχημένους και αγνοούμε τους πολλούς αποτυχημένους.
3. Αφήγηση εκ των υστέρων: Δημιουργούμε «λογικές» ιστορίες μετά το γεγονός για να εξηγήσουμε τυχαία αποτελέσματα.
4. Ψευδαίσθηση ελέγχου: Υπερεκτιμούμε την ικανότητά μας να προβλέπουμε και να ελέγχουμε το μέλλον.
5. Ρίσκο & αβεβαιότητα: Οι κατανομές με «παχιές ουρές» κάνουν τα σπάνια γεγονότα καθοριστικά.
6. Στατιστική άγνοια: Παρερμηνεύουμε πιθανότητες, διακυμάνσεις και μικρά δείγματα.
7. Ηθική της τύχης: Κρίνουμε ανθρώπους από τα αποτελέσματα, όχι από τη διαδικασία/απόφαση.

Ο Taleb ασχολείται με όσα δεν μπορούμε να προβλέψουμε — και με το πώς να ζούμε χωρίς να καταστρεφόμαστε από αυτά.

• «Η τύχη συχνά περνιέται για ικανότητα.
• «Βλέπουμε τους νικητές και ξεχνάμε τους ηττημένους.»
• "Η αφήγηση έρχεται μετά το γεγονός.»
• «Τα αποτελέσματα δεν αποκαλύπτουν την ποιότητα της απόφασης.»
• «Οι άνθρωποι υπερεκτιμούν ό,τι γνωρίζουν"
• "Το τυχαίο είναι πιο ισχυρό απ’ όσο νομίζουμε.»
• «Η στατιστική είναι ασπίδα απέναντι στην αυταπάτη».

Nassim Nicholas Taleb – Σύντομο Βιογραφικό

Ο Nassim Nicholas Taleb (γεν. 1960, Λίβανος) είναι φιλόσοφος του ρίσκου, συγγραφέας και πρώην trader παραγώγων. Έγινε παγκοσμίως γνωστός για τη σειρά βιβλίων Incerto, όπου εξετάζει την αβεβαιότητα, το τυχαίο και τα σπάνια γεγονότα.

Μεγάλωσε στον Λίβανο και σπούδασε μαθηματικά, φιλοσοφία και οικονομικά. Έχει εργαστεί για χρόνια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, εμπειρία που διαμόρφωσε τη σκέψη του γύρω από το ρίσκο και την πρόβλεψη.

Διετέλεσε καθηγητής σε πανεπιστήμια όπως το NYU και έχει αρθρογραφήσει εκτενώς για την αποτυχία των προβλέψεων, τις γνωστικές προκαταλήψεις και την ευθραυστότητα των σύγχρονων συστημάτων.

Γιάννης Στάθης

Δεκέμβριος 2025