Οι αθλητές του Δ.Ν.Ο.Η συμμετείχαν με υπερηφάνεια στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου

thespro.gr Τρίτη, Οκτωβρίου 28, 2025

Οι αθλητές του Δ.Ν.Ο.Η συμμετείχαν με υπερηφάνεια στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου

Με υπερηφάνεια οι αθλητές και οι αθλήτριες του Ομίλου μας συμμετείχαν στην παρέλαση για την εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, τιμώντας τους ήρωες που αγωνίστηκαν για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της πατρίδας μας.

Θερμά συγχαρητήρια σε όλα τα παιδιά για την άψογη παρουσία τους και την πειθαρχία που επέδειξαν, καθώς και στους προπονητές και τους γονείς που στέκονται πάντα δίπλα τους.

Ο Όμιλός μας συνεχίζει να καλλιεργεί τις αξίες του αθλητισμού, της ομαδικότητας και του σεβασμού — αξίες που αποτελούν τη βάση κάθε μικρής και μεγάλης «μάχης» στη ζωή.

Χρόνια πολλά σε όλους! Ζήτω η 28η Οκτωβρίου!

Οι Βρετανοί, το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ | Η «αυστηρά απόρρητη» αναφορά από την Παραμυθιά, του David Wallace

thespro.gr Τρίτη, Οκτωβρίου 28, 2025

Οι Βρετανοί, το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ | Η «αυστηρά απόρρητη» αναφορά από την Παραμυθιά, του David Wallace

Τι αναφέρει ο Βρετανός στρατιωτικός στις αναφορές, για τις ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις

Για τη βρετανική πολιτική στην Ελλάδα στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έχουν ειπωθεί και έχουν γραφτεί πάρα πολλά. Υπάρχουν βέβαια και στοιχεία τα οποία ήρθαν στην επιφάνεια τα τελευταία χρόνια, ενώ κάποια δεν έχουν δει ακόμα το φως της δημοσιότητας.

Ανάμεσα σε αυτά που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τα Βρετανικά Εθνικά Αρχεία στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ήταν η έκθεση του Βρετανού Ταγματάρχη David Wallace (Ντέιβιντ Γουάλας) που ήρθε στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1943.

Σύμφωνα με τον Πέτρο Στ. Μακρή – Στάικο, μεταφραστή και επιμελητή του βιβλίου «ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» αποτελεί κορυφαίο βρετανικό κείμενο σχετικά με την κατεχόμενη ορεινή Ελλάδα του 1943 και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην (ανα)διαμόρφωση της βρετανικής πολιτικής στη χώρα μας.

Ποιος ήταν ο David Wallace;

Ο David Wallace γεννήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 1914. Σκοτώθηκε στην μάχη της Μενίνας Παραμυθιάς και ειναι θαμμένος στην Παραμυθιά. Καταγόταν από παλιά και πλούσια οικογένεια της Σκωτίας, οι ρίζες της οποίας φτάνουν στο 1656.

Φοίτησε στα κολέγια Heathfield και Eton από το οποίο αποφοίτησε το 1932. Στη συνέχεια σπούδασε αρχαία ελληνική και λατινική γραμματεία στο Κολέγιο Balliol της Οξφόρδης. Έλαβε το πτυχίο του με «άριστα» και αυτό του εξασφάλισε μια υποτροφία για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής με θέμα τα φράγκικα κάστρα στην Ελλάδα. Το 1939 παντρεύτηκε την Joan Prudent Magor και οι δυο τους άρχισαν μια μεγάλη περιοδεία στη χώρα μας με σκοπό τον εντοπισμό παλιών κάστρων. Το ξέσπασμα του πολέμου τον βρήκε στην Ελλάδα. Ο Wallace τότε διορίστηκε Ακόλουθος Τύπου της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα. Τον Απρίλιο του 1941 εγκατέλειψε την Ελλάδα επιστρέφοντας στην πατρίδα του. Κατατάχθηκε στον βρετανικό στρατό στο «Βασιλικό Σώμα Τυφεκιοφόρων» (King’s Royal Riffle Corps, KRRC).

Το 1943 επιλέχθηκε από το Foreign Office να αποσταλεί στη χώρα μας για να ενημερώσει σχετικά με την τότε τρέχουσα κατάσταση στη λεγόμενη «Ελεύθερη Ελλάδα», τις αντάρτικες οργανώσεις και τη δημοφιλία του βασιλιά Γεωργίου Β’ καθώς υπήρχε δυσπιστία για τον αρχηγό της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής τον Συνταγματάρχη Edmund (Eddie) Charles Wolf Myers, τόσο στις αναφορές του όσο και στις συστάσεις του για το λεγόμενο καθεστωτικό ζήτημα. Ο Wallace γνώριζε πολύ καλά την ελληνική γλώσσα αλλά και τα πολιτικά πράγματα στη χώρα μας από τη διαμονή του εδώ μεταξύ 1939 και 1941. Με τον βαθμό του Ταγματάρχη και το ψευδώνυμο «Edwards» ο Wallace έπεσε με αλεξίπτωτο στην περιοχή που έλεγχε ο ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα τη νύχτα της 14ης Ιουλίου 1943.

Λίγες μέρες αργότερα έφτασε στο Περτούλι Τρικάλων όπου βρισκόταν η έδρα του Κοινού Γενικού Στρατηγείου των Εθνικών Ομάδων των Ελλήνων Ανταρτών. Εκεί συναντήθηκε με τον Myers και στη συνέχεια με τον Υπαρχηγό της Βρετανικής Αποστολής Christopher Montagne Woodhouse. Γνώρισε επίσης όλους σχεδόν τους Έλληνες πρωταγωνιστές των γεγονότων της εποχής: Άρη Βελουχιώτη, Στέφανο Σαράφη, Γιώργη Σιάντο, Ανδρέα Τζήμα, Γιώργο Καρτάλη, Δημήτριο Ψαρρό, Κομνηνό Πυρομάγλου και άλλους.

Στις 9 Αυγούστου ο Wallace αναχώρησε αεροπορικώς για το Κάιρο συνοδεύοντας τον Myers και τους έξι αντιπροσώπους των ελληνικών ανταρτικών οργανώσεων (Ανδρέας Τζήμας, Πέτρος Ρούσσος, Κώστας Δεσποτόπουλος, Κομνηνός Πυρομάγλου, Γιώργος Καρτάλης και Ηλίας Τσιριμώκος). Στις 29 Αυγούστου 1943 έστειλε στον Βρετανό πρέσβη στην ελληνική κυβέρνηση του Καΐρου Reginald («Rex») Leeper την αναφορά του. Ο Leeper έστειλε με τη σειρά του την αναφορά στον Βρετανό αναπληρωτή Υπουργό Εξωτερικών Sir Orme Sargent. Στη συνέχεια η αναφορά διαβιβάστηκε στον Βρετανό Υπουργό Εξωτερικών Anthony Eden. Η επίδραση της στην εξέλιξη της βρετανικής πολιτικής απέναντι στον ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και στη SOE (Special Operations Executive, Επιχειρήσεις Ειδικών Αποστολών) του Καΐρου ήταν καταλυτική.

Τον Ιούλιο του 1944 ο Wallace επέστρεψε στην Ελλάδα με πλωτό μέσο από την Ιταλία. Παρέμεινε στην περιοχή του Ζέρβα απ’ όπου έστειλε δύο ακόμα αναφορές στον Leeper (16 Αυγούστου 1944). Στις 17 Αυγούστου 1944 ο Ζέρβας εξαπέλυσε μεγάλη επίθεση εναντίον των Γερμανών στη Μενίνα στην οδό Ιωαννίνων-Ηγουμενίτσας. Ο Wallace ζήτησε να παρακολουθήσει την επίθεση ως παρατηρητής. Όμως όπως γράφει σε έκθεση του ο Αμερικανός Λοχαγός J.A. Rogers: «… Σε κάποια φάση της μάχης προφανώς σηκώθηκε και δέχτηκε πυρά από βαρύ πυροβόλο. Έπεσε μπρούμυτα και ένα βλήμα τον έπληξε στην κορυφή του αριστερού του ώμου και τον διαπέρασε μέχρι τη μέση περίπου της σπονδυλικής του στήλης. Έζησε μόνον λίγα λεπτά». Από μια μοιραία παρόρμηση να πολεμήσει κι εκείνος, ο Wallace έχασε τη ζωή του πριν συμπληρώσει τα τριάντα του χρόνια. Σε μνημείο που ανεγέρθηκε αργότερα με φροντίδα και δαπάνη του Ναπολέοντα Ζέρβα στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας υπάρχει η επιγραφή:

«Εδώ ανάμεσα στους συντρόφους του αντάρτες, αναπαύεται ένας Άγγλος, ο ταγματάρχης David Wallace. Σκοτώθηκε στη μάχη της Μενίνας στις 17 Αυγούστου 1944. Η ελληνική γη έχει την τιμή να φιλοξενεί αυτό τον ήρωα».

Τι γράφει ο David Wallace για το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ;

Θα αναφερθούμε σήμερα σε όσα γράφει στην αναφορά του ο David Wallace για το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Εννοείται ότι δεν μπορούμε να μεταφέρουμε εδώ όλα τα γραφόμενά του παρά μόνο τα σπουδαιότερα από αυτά. Όσα τμήματα του άρθρου βρίσκονται μέσα σε εισαγωγικά είναι αυτούσια μεταφορά από την έκθεση Wallace.

«Το ΕΑΜ είναι μια πολιτική οργάνωση. Ο ΕΛΑΣ ο στρατιωτικός ομόλογός του τελεί υπό τον απόλυτο έλεγχο των πολιτικών. Οποιοσδήποτε σοβαρός ισχυρισμός περί του αντιθέτου έχει εγκαταλειφθεί εδώ και καιρό και μία πολιτική που θα απέβλεπε στην προσπάθεια διαχωρισμού των δύο δεν θα είχε νόημα. Η επικεφαλής του ΕΛΑΣ τριανδρία περιλαμβάνει τον Ανδρέα Τζήμα μέλος και εκπρόσωπο της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ που ασκεί τη μεγαλύτερη επιρροή από τους τρεις. Είναι ευρύτερα γνωστός με τα ψευδώνυμα Εύμαιος και Βασίλης Σαμαρινιώτης».

Έτσι ξεκινά το απόσπασμα της αναφοράς του Wallace στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ και συνεχίζει:

«Το ΕΑΜ αποτελεί πολύ μεγαλύτερη οργάνωση από τον ΕΔΕΣ παρ’ όλον ότι θα συγκέντρωνε λιγότερους οπαδούς αν οι αληθινοί σκοποί του ήταν γνωστοί και οι άνθρωποι ελεύθεροι να εκφράσουν τη γνώμη τους».

Ο Wallace γράφει ότι το ΕΑΜ διαθέτει ίσως 15.000 μόνιμους εξοπλισμένους αντάρτες ενώ ο ΕΔΕΣ 5.000. Το ΕΑΜ έχει και σημαντικό αριθμό εφέδρων για τους οποίους υπάρχουν διαθέσιμα όπλα. Εκτείνει τη δράση του σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία είναι σχεδόν μόνο του στο «πεδίο του αγώνα» ενώ στη Ρούμελη ασκεί τον απόλυτο έλεγχο. Μάλιστα προσπαθεί να διεισδύσει και στην Ήπειρο, ως αντίπαλος του Ζέρβα, ενώ αναπτύσσεται γρήγορα και στην Πελοπόννησο.

Το ΕΑΜ, κατά τον Wallace, διαθέτει πολύ αναπτυγμένη και αποτελεσματική διοικητική οργάνωση με την οποία μπορεί να συντηρεί και να τροφοδοτεί τις ένοπλες ομάδες του στην επαρχία. «Τον πρώτο καιρό η αποτελεσματικότητα και η ευρεία εξάπλωσή του δημιουργήθηκαν με τη βία. Όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες επιτάσσονταν ως αναγκαία, ενώ ο Ζέρβας ανέκαθεν πλήρωνε γι’ αυτά που χρησιμοποιούσαν οι ομάδες του. Όταν χρειαζόταν αυτή την μη δημοφιλή επίταξη την επέβαλλαν με λεηλασίες, βασανιστήρια, βιασμούς και φόνους. Η συγκεκριμένη πρακτική δεν ακολουθείται πλέον (σημ. το 1943) έχει όμως αφήσει πίσω της μια κληρονομιά έχθρας και καχυποψίας στους επιζώντες… Οι αντάρτες του ΕΛΑΣ είναι κακά εκπαιδευμένοι και απειθάρχητοι… Περιφέρονται φορτωμένοι με μαχαίρια και φισεκλίκια προσπαθώντας να μοιάσουν με ήρωες του 1821».

Μεγάλη εντύπωση έκανε στον Wallace ο «εκπληκτικός αριθμός εφημερίδων» που εξέδιδε το ΕΑΜ. Τα ¾ του χώρου τους ήταν αφιερωμένα στη διαφώτιση και το ¼ σε ειδήσεις, τα ¾ από τις οποίες ήταν νέα από τη Μόσχα. Ο Βρετανός γράφει επίσης: «Οι κομμουνιστές ουδέποτε λένε αυτά που εννοούν ούτε και εννοούν αυτά που λένε. Όπως το ΕΑΜ στο ιδρυτικό του μανιφέστο διατύπωσε καθαρά τους ακόλουθους δύο σκοπούς: να διώξει τους εισβολείς του Άξονα και να εγκαθιδρύσει τη λαϊκή κυριαρχία. Κάθε νεοσύλλεκτος του ΕΛΑΣ έπρεπε να ορκιστεί ότι θα πολεμήσει και για τους δύο σκοπούς και να συνεχίσει να πολεμάει γι’ αυτούς μέχρις ότου ο διοικητής του του πει ότι έχουν εκπληρωθεί. Ορκιζόταν προκαταβολικά ότι αν επιχειρούσε να φύγει πριν από αυτή τη στιγμή συμφωνούσε να τον εκτελέσουν. Και βεβαίως ένας αριθμός ανταρτών έχει ήδη εκτελεσθεί».

Το ΕΑΜ προσπαθούσε να διαλύσει κάθε ένοπλη αντάρτικη ομάδα. «Μόνον ο Ζέρβας υπήρξε πολύ ισχυρός για να τον διαλύσει το ΕΑΜ», γράφει ο Wallace που αναφέρεται στη συνέχεια στην αλλαγή στάσης του ΕΑΜ καθώς ο δεύτερος αφοπλισμός του Ψαρρού προκάλεσε ένα κύμα οργής στους δημοκρατικά σκεπτόμενους στην Αθήνα». Ο Πέτρος Στ. Μακρής-Στάικος θεωρεί ότι «η νέα πολιτική» του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (ΚΚΕ) αποτέλεσε έμπνευση και σχέδιο του Τζήμα». Ωστόσο ο Άρης Βελουχιώτης δεν αποδέχθηκε με ιδιαίτερη προθυμία την αλλαγή αυτή… Σε ομιλία του στις 7 Ιουλίου τόνισε: «Μετά την επιτυχή εκπλήρωση του πρώτου μας σκοπού της εκδίωξης των εισβολέων, η επίτευξη του σκοπού μας, της εξασφάλισης της εξουσίας του λαού είναι επίσης εγγυημένη. Υπάρχουν δυστυχώς μερικοί κακοί Έλληνες που προτιμούν να παραμείνουμε σκλάβοι παρά να πάρει ο λαός στα χέρια του τη μοίρα του. Εναντίον τους πρέπει να πολεμήσουμε με μεγαλύτερη σκληρότητα απ’ ό, τι απέναντι στους εισβολείς».

Η βαλκανική πολιτική του ΕΑΜ

Κλείνοντας το κεφάλαιο «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ», ο Wallace αναφέρεται στη βαλκανική πολιτική του ΕΑΜ. «Ο Τύπος του ΕΑΜ είναι γεμάτος από φράσεις όπως ‘’το όνειρο των σκλαβωμένων βαλκανικών λαών, για τη δημιουργία μίας Πανβαλκανικής Ομοσπονδίας που θα κυβερνάται από τον λαό, μακριά από κάθε ξένη εξάρτηση, μπαίνει στο δρόμο της εκπλήρωσής του’’». Κατά τον Wallace, το ΕΑΜ απορρίπτει συνολικά οποιαδήποτε εδαφική διεκδίκηση στα Βαλκάνια και ενδιαφέρεται να αναπτύξει τις σχέσεις του με άλλα βαλκανικά ανταρτικά κινήματα κυρίως με τον Τίτο, αλλά και με τους Αλβανούς ακόμα και με τους Βούλγαρους.

Για τις ωμότητες των τελευταίων στην κατεχόμενη Ελλάδα το ΕΑΜ τόνιζε ότι «δεν έγιναν από τον λαό» και ότι «πίσω από τους φασίστες που κυβερνάνε, υπάρχουν τ’ αδέλφια μας, ο βουλγαρικός λαός». Η ρητορική αυτή όμως προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και το ΕΑΜ άλλαξε στάση αναφερόμενο στους «τόσο πολλούς μάρτυρες που πρόσφερε στην αντίσταση κατά του εκβουλγαρισμού ελληνικών εδαφών» ενώ στο ίδιο πλαίσιο, οργανώθηκε από το ΕΑΜ μεγάλη απεργία κατά της βουλγαρικής κατοχής στην Αθήνα.

Στις 7 Ιουλίου 1943 ο Ταξίαρχος Myers έδωσε το παρών σε σύσκεψη του ΕΑΜ με εκπροσώπους του Τίτο και των Αλβανών ανταρτών. Είχαν κληθεί και αναμένονταν και Βούλγαροι εκπρόσωποι οι οποίοι όμως δεν εμφανίστηκαν ποτέ…

Ο εκπρόσωπος του Τίτο κατηγόρησε για αδιαφορία απέναντι στους παρτιζάνους την Ουάσινγκτον και το Λονδίνο ενώ μίλησε με κολακευτικά λόγια για τη Μόσχα και τη βοήθεια πους τους πρόσφερε. Τόνισε επίσης «πως ο γιουγκοσλαβικός λαός θα χαρεί όταν ακούσει από τον ίδιο πως και στην Ελλάδα υπάρχει λαϊκός στρατός που θα ενωθεί με τους λαϊκούς στρατούς των Βαλκανίων. Ο Ανδρέας Τζήμας είπε ότι σχηματίζεται ένα στρατηγείο των βαλκανικών απελευθερωτικών στρατών το οποίο στη συνέχεια θα γίνει μόνιμο, θα διευκολύνει την αδελφοσύνη των βαλκανικών λαών και θα αποτρέψει τη διάλυση και την εκμετάλλευσή τους από τον Άξονα».

Ο Αλβανός εκπρόσωπος είπε ότι οι βαλκανικοί λαοί πολεμούν και αγωνίζονται για τη δημιουργία μιας βαλκανικής ομοσπονδίας. Τέλος, πήρε τον λόγο ο «Μητροπολίτης του ΕΛΑΣ», Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Ιωακείμ (καθαιρέθηκε από το αξίωμά του το 1945 και αποκαταστάθηκε το 1962), που τόνισε ότι η βαλκανική ενότητα θα πραγματοποιηθεί «τώρα που ο λαός έχει πάρει όπλα στα χέρια του και λαοί του κόσμου, εξαγνισμένοι μέσα στις φλόγες του πολέμου, θα βαδίσουν σαν αδέλφια προς την παγκόσμια ειρήνη , όπως μας την δίδαξε ο μεγάλος ειρηνοποιός, ο Ιησούς». Στη συγκέντρωση αυτοί οι Βαλκάνιοι παρτιζάνοι προσφέρθηκαν να εφοδιάσουν το ΕΑΜ με όπλα καθώς «διαθέτουν παραπάνω από αρκετά».

Η συνολική εκτίμηση του Wallace

Ο Wallace θεωρούσε ότι η συγκεκριμένη πανβαλκανική πολιτική έχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία σε πολλούς σκεπτόμενους και συνεχίζει: «Η σύγχρονη Ελλάδα είναι η κληρονόμος της αρχαίας Ελλάδας και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Έχει πίσω της χίλια χρόνια αγώνων για να διαφυλάξει την φλόγα του Ελληνισμού, έναντι των βαρβάρων του Βορρά. Αυτοί οι άνθρωποι αντικρίζουν με τρόμο μία ομάδα από αμόρφωτους και τυχάρπαστους, να ενθαρρύνουν στα βόρεια σύνορα της Ελλάδος την ανάπτυξη ενός ευρέως πανσλαβικού μπλοκ που, σε τελευταία ανάλυση, έχει την βάση του στην Ρωσία. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που διαμόρφωσαν την μακρά παράδοση της αγγλοφιλίας στην Ελλάδα. Όπως πιστεύω, ένας από τους πλέον σημαντικούς, υπήρξε ότι , για δεκαετίες και αιώνες, η Ελλάδα δεν είχε ελπίδα επιβίωσης ως έθνος, ανεξάρτητο από τα σλαβικά Βαλκάνια, από τα οποία μοιραία θα είχε τελικά απορροφηθεί χωρίς την αγγλοσαξονική υποστήριξη».

Κλείνοντας ο Wallace τονίζει ότι δεν μπόρεσε να βρει τίποτα καινούριο για τη σχέση ΕΑΜ – Μόσχας και δεν γνωρίζει άλλη πηγή από την οποία να προέρχονται τα μεγάλα ποσά που διατίθενται για την παραγωγή τόσων πολλών εφημερίδων.

Με τον David John Wallace και τις απόψεις του για τον ΕΔΕΣ και τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις της κατοχής, θα ασχοληθούμε σε επόμενό μας άρθρο.

Με πληροφορίες από «ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ», Μετάφραση – Επιμέλεια – Σημειώσεις: Πέτρος Στ. Μακρής Στάικος, Α’ ΕΚΔΟΣΗ ΩΚΕΑΝΙΔΑ ,2009, Β’ ΕΚΔΟΣΗ ΠΕΛΑΣΓΟΣ, 2018.

Οι χρυσές λίρες της Παραμυθιάς στην κατοχή του 40, μέσα από τα αρχεία των Γερμανών | Από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και την Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού

thespro.gr Τρίτη, Οκτωβρίου 28, 2025

Οι χρυσές λίρες της Παραμυθιάς στην κατοχή του 40, μέσα από τα αρχεία των Γερμανών | Από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και την Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού

Άγνωστα στοιχεία για τον πόλεμο του 40, παρουσίασε το υπουργείο Εθνικής Άμυνας σε εκδήλωση με τίτλο «Πρώτη παρουσίαση των Γερμανικών Αρχείων Κατοχής από τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού».

Στην εκδήλωση που ήταν χωρισμένη σε 2 ενότητες (Εγκλήματα κατά του έμψυχου δυναμικού και Καταστροφές και λάφυρα), έγινε παρουσίαση των γερμανικών αρχείων της Κατοχής από τα οποία δεν έλειψαν και οι αναφορές των κατακτητών στην Παραμυθιά, με σημειώσεις και στοιχεία που αφορούσαν την βοήθεια των Βρετανών με την ρίψη χρυσού καθώς και με τις ενέργειες των Γερμανών αφενός για την σύλληψη αφετέρου για την δέσμευση και κλοπή του χρυσού της Παραμυθιάς.

Χαρακτηριστικό είναι το έγγραφο με ημερομηνία Αυγούστου 1943, το οποίο αναφέρεται στη ρίψη ποσότητας χρυσού από τους Βρετανούς στην Παραμυθιά και στα Γιάννενα.

Στο έγγραφο οι Γερμανοί περιγράφουν τους κατοίκους της Παραμυθιάς ως επιχειρηματίες και εργαζόμενους στις εμπορικές επιχειρήσεις της Παραμυθιάς, οι οποίοι σύμφωνα με την προπαγάνδα και την προσπάθεια του συντάκτη για παραπλάνηση του κέντρου επιχειρήσεων, είναι, κατά κύριο λόγο αξιωματικοί ή πολιτικοί υπάλληλοι και χαρακτηρίζονται ύποπτοι.

Το έγγραφο αναφέρει χαρακτηριστικά πως σε όλα τα μαγαζιά της Παραμυθιάς, υπάρχει αγγλικός χρυσός.

Επίσης, περιγράφονται οι δράσεις των κατακτητών για την σύλληψη των κατοίκων της πόλης που συσχετίζονται με τον χρυσό των Άγγλων, όπως κάποιος πωλητής καταστήματος στον οποίο βρέθηκε αγγλικός χρυσός και ένα σημαντικό ποσό δραχμών και ο οποίος οδηγήθηκε στις φυλακές.

Αναφορά γίνεται και στα τρόφιμα καθώς και την διακίνησή τους, αναφέροντας πως ποσότητα τροφίμων μεταφέρεται από τον Δημοσθένη Ρήγο, σε ένα δωμάτιο στην Παραμυθιά το οποίο εντοπίζεται από τους κατακτητές.

Στα αρχεία για την Παραμυθιά το όνομα Πιτούλης, εμφανίζεται όλο και περισσότερο στις ανακρίσεις. Πρόκειται για μια οικογένεια η οποία χρηματοδοτεί και οργανώνει στρατιωτικές ομάδες στη βορειοδυτική Ελλάδα (κυρίως Θωμάς και Δήμος Πιτούλης). Αναφορά γίνεται επίσης στην συμμετοχή του Ερυθρού Σταυρού ο οποίος χρησιμοποιείται για τη διανομή τροφίμων, ρουχισμού και χρημάτων στην ευρύτερη περιοχή της Παραμυθιας.

Τα σχετικά αρχεία η διεύθυνση ιστορίας του γενικού επιτελείου στρατού τα προμηθεύτηκε από την υπηρεσία εθνικών αρχείων των ΗΠΑ.

Η Διεύθυνση αξιοποιεί υπηρετούντες στρατιώτες υψηλού ακαδημαϊκού επιπέδου με άριστη γνώση γερμανικών για την κατά το δυνατόν βέλτιστη μετάφραση των τεκμηρίων και επεξεργασία των πληροφοριών που περιέχονται στα υπόψη αρχεία υπό την επίβλεψη επιστημονικού προσωπικού της.

Με υπερηφάνεια παρήλασαν οι αθλητές του Πρωτέα Ηγουμενίτσας τιμώντας το έπος του ’40

thespro.gr Τρίτη, Οκτωβρίου 28, 2025

Με υπερηφάνεια παρήλασαν οι αθλητές του Πρωτέα Ηγουμενίτσας τιμώντας το έπος του ’40

Ο Πρωτέας Ηγουμενίτσας Στίβος έλαβε μέρος στη Παρέλαση που πραγματοποιήθηκε σήμερα στην Ηγουμενίτσα για την Εθνική Επέτειο της 28ης Οκτωβρίου.

Εκπροσωπώντας το σωματείο μας Πρωτέας Ηγουμενίτσας Στίβος ,οι αθλητές και οι αθλήτριες του συλλόγου μας παρέλασαν με καμάρι και υπερηφάνεια αποτείνοντας έτσι φόρο τιμής στο έπος του ΄40.

Συγχαρητήρια σε όλα τα παιδιά του Συλλόγου μας και τους προπονητές τους, που συμμετείχαν στην Παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου τιμώντας την Εθνική Επέτειο και τους Ήρωες του 1940!

Χρόνια Πολλά! Και του χρόνου με υγεία!

Η ISB ευχαριστεί τον Χουάν Ραμόν Ρότσα και καλεί σε στήριξη του νέου Δ.Σ. του Θεσπρωτού

thespro.gr Τρίτη, Οκτωβρίου 28, 2025

Η ISB ευχαριστεί τον Χουάν Ραμόν Ρότσα και καλεί σε στήριξη του νέου Δ.Σ. του Θεσπρωτού

Ως μέγας χορηγός του Θεσπρωτού, η ISB εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία εκφράζει τις θερμές ευχαριστίες της προς τον Χουάν Ραμόν Ρότσα για την προσφορά του στον σύλλογο, κατά την επιτυχημένη επταετή παρουσία του στον πάγκο της ομάδας.

Παράλληλα, ενόψει της συγκρότησης του νέου Διοικητικού Συμβουλίου, η ISB απευθύνει κάλεσμα στους φιλάθλους να «αγκαλιάσουν» τη νέα προσπάθεια και στις τοπικές αρχές να στηρίξουν έμπρακτα τη διοίκηση, ώστε ο Θεσπρωτός να επιστρέψει εκεί όπου του αξίζει.

Φιλιάτες: Ο θάνατος του Ιταλού διοικητή

thespro.gr Τρίτη, Οκτωβρίου 28, 2025

Φιλιάτες: Ο θάνατος του Ιταλού διοικητή

Σκαλίζοντας τα γεγονότα των πρώτων ημερών του πολέμου του 1940 στη Θεσπρωτία, ασχοληθήκαμε πολύ και με το ημερολόγιο του Φερνάντο Καμπιόνε. Σε λίγο καιρό θα το έχουμε στα χέρια μας στο πρωτότυπο κι έτσι θα αντλήσουμε περισσότερες πληροφορίες. Για την ώρα βασιστήκαμε στη μετάφραση που δημοσίευσε το “ΕΘΝΟΣ” το 1953. Ο Γιώργος ο Κώτσης (Ιγκορ) φρόντισε να αναδημοσιεύσει το τμήμα που αφορούσε τη Θεσπρωτία στην εφημερίδα του, αλλά και στο βιβλίο του για το Φιλιάτι. Δε σταμάτησε όμως εκεί: Φρόντισε να βρει και την αναμνηστική στήλη που τοποθέτησαν οι Ιταλοί, προς τιμήν του σκοτωμένου διοικητή και να τη φωτογραφίσει. Βρίσκεται στου “Τάκα” και πρέπει οπωσδήποτε να τοποθετηθεί σε ένα υπόβαθρο. Μπορεί οι Ιταλοί να επιτέθηκαν απροκάλυπτα στη χώρα μας, μπορεί τα στρατεύματά τους να σκόρπισαν το θάνατο, την πείνα και τον εξευτελισμό, αλλά δεν χρειάζεται εμείς να ξεφτιλίζουμε τους νεκρούς τους.

Ας διαβάσουμε το περιστατικό του θανάτου του Ιταλού διοικητή, όπως το περιγράφει ο Καμπιόνε:

“…30 Οκτωβρίου 1940. Ξαφνικά το βράδυ, σαν κεραυνός σε καθαρό ουρανό, έρχεται η ανακοίνωση ότι σκοτώθηκε στους Φιλιάτες ο διοικητής του 32ου συντάγματος. Αποτελεί σημαντικότατη απώλεια ο θάνατός του κατά την αρχική φάση των επιχειρήσεων, γιατί στερεί το σύνταγμα του γέρου διοικητή που τον αγαπούσαν και τον εκτιμούσαν οι υφιστάμενοί του, κυρίως οι στρατιώτες. Ο συνταγματάρχης είχε πάει στο παρατηρητήριο του πυροβολικού για να εξετάσει ο ίδιος από πού προερχόταν η βολή μιας εχθρικής πυροβολαρχίας, η οποία παρενοχλούσε τα συγκεντρωμένα στρατεύματα στους Φιλιάτες.

Εκεί στο παρατηρητήριο τον πέτυχε μια εχθρική οβίδα και τον κομμάτιασε. Ήταν ο μόνος αξιωματικός που έπεσε κατά την πρώτη φάση των επιχειρήσεων. Ο θάνατός του προκάλεσε γενική και ειλικρινή θλίψη, που ήταν ακόμη μεγαλύτερη, γιατί αυτό το τραγικό γεγονός ήρθε την ώρα που οι επιχειρήσεις εξελισσόταν τόσο λαμπρά…”

Βέβαια το γεγονός αυτό διαδόθηκε αστραπιαία και στον ελληνικό πληθυσμό της περιοχής. Ήταν η πρώτη ευχάριστη είδηση από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος.( Μην ξεχνάμε ότι ο στρατός αποσύρθηκε πίσω από το φυσικό φράγμα του Καλαμά κι άφησε ανυπεράσπιστη την επαρχία Φιλιατών, όπως και την αντίστοιχη περιοχή στο Ν. Ιωαννίνων. Ο κόσμος ένοιωσε προδομένος. Φανταστείτε τους φαντάρους που πολεμούσαν πίσω από τον Καλαμά αλλά οι οικογένειές τους, οι μανάδες κι οι πατεράδες τους, τα παιδιά τους ήταν στα χέρια των Ιταλών και το χειρότερο των Αλβανοτσάμηδων!
Με τί καρδιά θ’ αντιστέκονταν; Επειδή τους απειλούσαν με στρατοδικείο κι εκτέλεση;)
Η είδηση λοιπόν ότι σκοτώθηκε ο Ιταλός διοικητής, από το ελληνικό πυροβολικό, πήρε θρυλικές διαστάσεις! Η οβίδα έπεσε μέσα στο καζάνι με το τσάι και τον ξεπάστρεψε. Κι ο επόμενος διοικητής, τόσο τρομοκρατήθηκε από την ευστοχία των Ελλήνων, ώστε εξέδωσε τη διαταγή “No fatsa Doulca”
“Όχι φάτσα στη Ντούλκα” από όπου ξεκίνησε το βλήμα. Ο Καμπιόνε δεν αναφέρει φυσικά τέτοια εντολή.

Μιχάλης Γ. Πασιάκος -labastia.blogspot.gr

Σ. Ιστολόγου: Να ευχαριστήσω τον ακούραστο Μιχάλη και να προσθέσω οτι η ανεύρεση της μισοκατεστραμένης επιτύμβιας στήλης έγινε με την συμβολή του Ηλία Λαγού, και το όνομα του στρατηγού είναι ROBERTO CIOVANI…

Για τα υπόλοιπα ας φροντίσει η δημοτική αρχή.

Σε μια άκρη στο δρόμο προς του ΤΑΚΑ- πριν το εργοστάσιο- ας γίνει ένα βάθρο για να στηθεί επάνω του η επιτύμβια στήλη- δείγμα της τοπικής ιστορίας και της αξιοπρέπειας των Φιλιαταίων…

Νέα Φιλιατών

Οι πρώτες μέρες του πολέμου στην Παραμυθιά

thespro.gr Τρίτη, Οκτωβρίου 28, 2025

Οι πρώτες μέρες του πολέμου στην Παραμυθιά

Είχαν περάσει μόλις 10 ημέρες από την 28η Οκτωβρίου του 1940, όταν το απόγευμα της 7ης Νοεμβρίου, μια διμοιρία Ιταλών, ακολουθούμενη από ομάδες μουσουλμάνων της περιοχής, έφτασε στην Παραμυθιά, άλλοι με ζώα και άλλοι πεζοπορώντας, χωρίς να αντιμετωπίσουν καμία αντίσταση.

Η διμοιρία των Ιταλών αυτών στρατιωτών πιθανόν να ήταν μια αναγνωριστική ομάδα, η οποία μαζί με τα ένοπλα μπουλούκια των μουσουλμάνων, που τους ακολουθούσαν, δεν υπέρβαινε, όπως από πολλούς έχει υπολογιστεί, τους 80 άνδρες. Μεταξύ των μουσουλμάνων που ακολουθούσαν τους Ιταλούς στην Παραμυθιά, αναγνωρίστηκαν ο Μελέκ Σιάνης και ο Μεϊντής Χότζας, που φέρονταν ως αρχηγοί ομάδας μουσουλμάνων από τη Δραγομή Παραμυθιάς.

Οι μουσουλμάνοι της Παραμυθιάς, αφού ειδοποιήθηκαν μεταξύ τους για τον ερχομό των Ιταλών, συγκεντρώθηκαν οι πιο πολλοί από αυτούς στο τζαμί του παζαριού και υποδέχθηκαν με τιμές τη μικρή αυτή ιταλική δύναμη, την οποία και ευλόγησε ο μουφτής τους, ο Χασάν Αβδουλά Μπολάτης. Η στρατιωτική εκείνη διμοιρία των Ιταλών, με την υπόδειξη του μουσουλμάνου Σιέφη Ντίνο, πυρπόλησε το μαγαζί του Σωτήρη Κουτούπη, στο υπόγειο του οποίου υπήρχε αποθηκευμένο πολεμικό υλικό του ελληνικού στρατού, με αντιασφυξιογόνες μάσκες και άλλα στρατιωτικά είδη.

Την ίδια ώρα η μικρή αυτή ιταλική δύναμη έβαλε φωτιά και έκαψε τρία φορτηγά αυτοκίνητα, που ήταν σταθμευμένα στην ανηφόρα του Γαλατά: του Κωτσιώνη, του Βένου και του Σπυρίδη. Μαζί με τις αποθήκες αυτές του Ελληνικού στρατού κάηκε τότε και ένα ολόκληρο συνεχόμενο οικοδομικό τετράγωνο από πολλά μαγαζιά. Και τότε, όταν οι φλόγες της φωτιάς κατάτρωγαν όλα εκείνα τα μαγαζιά, οι μουσουλμάνοι που συνεργάζονταν με τις ιταλικές αυτές δυνάμεις, μην έχοντας άλλο ψωμί στον τουρβά τους, άνοιξαν το φούρνο του Λάμπρου Μίχα, από όπου πήραν όλα τα ψωμιά, τις ελιές και τα τυριά που υπήρχαν μέσα στο μαγαζί.

Από τους κατοίκους της Παραμυθιάς, εκτός από τους μουσουλμάνους που υποδέχθηκαν τους Ιταλούς, πολύ λίγοι ήταν στα σπίτια τους εκείνο το βράδυ. Οι πιο πολλοί, πολλές μέρες πριν, είχαν φύγει για προφύλαξη στα γύρω ορεινά χωριά, στο Βοϊνίκο (Προδρόμι), στο Σούλι, στο απάνω Παγκράτι, στη Σέλλιανη και αλλού.

Η επίθεση του ελληνικού στρατού στο κεντρικό μέτωπο Καλπάκι – Βελλά – Νεγράδες – Γκραμπάλα ανάγκασε και τις ιταλικές μονάδες σε άτακτη υποχώρηση προς τα βουνά της Αλβανίας, πέρα από τα ελληνικά σύνορα. Με την υποχώρηση των Ιταλών, οι ελληνικές δημόσιες αρχές επανήρθαν στις θέσεις τους (14-11-1940) και ανέλαβαν τις διοικητικές τους υπηρεσίες στα χωριά και στις πόλεις της Θεσπρωτίας. Τότε, ο Σιέφης (Εσρέφ Ντίνος), ο οποίος με ιδιαίτερο ζήλο υπέδειξε και οδήγησε τους Ιαλούς στις αποθήκες του ελληνικού στρατού, τις οποίες και έκαψαν, παραπέμφθηκε σε έκτακτο στρατοδικείο, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε.

Όλες εκείνες τις μέρες της εισόδου των Ιταλών σε ελληνικό έδαφος της Θεσπρωτίας, από τις 28 Οκτωβρίου του 1940 μέχρι και τις 14 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, οι κινήσεις και πράξεις των μουσουλμάνων ήταν εχθρικές προς τα ελληνικά στρατεύματα, ενώ παντού εκδηλώνονταν φανερά υπέρ των ιταλικών δυνάμεων.

Υποδέχονταν παντού τους Ιταλούς ως ελευθερωτές, του υποβοηθούσαν σε κάθε τους πράξη και κατέδιδαν σε αυτούς το καθετί που γνώριζαν για τη δύναμη, τις κινήσεις και τις θέσεις του ελληνικού στρατού.

Η κίνηση εκείνη της ιταλικής αυτής μονάδας προς το Μαργαρίτι και την Παραμυθιά δεν εξελίχθηκε σε παραπέρα ανάπτυξη των επιτιθέμενων δυνάμεών τους προς το εσωτερικό του ελληνικού χώρου. Δείχνει μάλλον σαν μια στρατιωτική κίνηση με σκοπό την κατάληψη του χώρου της Θεσπρωτίας. Και αποτελεί, φυσικά, ένα απλό στρατιωτικό επεισόδιο. Γι’ αυτό και οι Ιταλοί, όπως βιαστικά ήρθαν, έτσι –μαζί με τους μουσουλμάνους, που τους ακολουθούσαν και τους υποβοηθούσαν- βιαστικά έφυγαν, προς τη Μαζαρακιά και το Μαργαρίτι, όπου πιθανόν βρισκόταν και η κύρια δύναμή τους. Ήταν μάλλον μονάδες πεζικού, γιατί πουθενά δεν αναφέρεται ότι διέθεταν μηχανοκίνητη υποστήριξη.

Η φιλοφασιστική, κατασκοπευτική και προδοτική συμπεριφορά της θρησκευτικής μειονότητας των μουσουλμάνων και η συνεργασία τους με τις ιταλικές δυνάμεις, που μπήκαν τότε στο ελληνικό έδαφος της Θεσπρωτίας κι έφθασαν μέχρι το Μαργαρίτι και την Παραμυθιά, εξανάγκασαν τις ελληνικές αρχές να λάβουν έκτακτα μέτρα για την ασφάλεια των μετόπισθεν του μαχόμενου ελληνικού στρατού. Συνελήφθησαν τότε προληπτικά αρκετοί μουσουλμάνοι, που θεωρήθηκαν επικίνδυνοι για την ασφάλεια και την τάξη, και εκτοπίστηκαν στην Κόρινθο και στη Χίο. Εκεί παρέμειναν μέχρι τις πρώτες μέρες της Κατοχής.

Όταν, μετά την εισβολή των Γερμανών και την κατάρρευση του Μετώπου, οι μουσουλμάνοι αυτοί, που για προληπτικούς λόγους είχαν εκτοπιστεί, γύρισαν τέλη Απριλίου με αρχές Μάη (1941) στα σπίτια τους, έφερναν μέσα τους την πίκρα και τη δυσαρέσκεια για τις κακουχίες που αντιμετώπισαν τόσο αυτοί οι ίδιοι όσο και οι οικογένειές τους, που αβοήθητες παντελώς αντιμετώπισαν πολλές δυσκολίες. Η διαίρεση, που από το 1913 και μετά είχε καλλιεργηθεί από την ιταλική και την αλβανική προπαγάνδα, βρήκε σε τούτο το γεγονός μία από τις πιο σοβαρές αιτίες, που σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες οδήγησαν τη θρησκευτική αυτή μειονότητα των μουσουλμάνων στις δαγκάνες των ιταλικών δολοπλοκιών και στα επεκτατικά, ιμπεριαλιστικά και ύπουλα σχέδιά τους.

Μέρες κάπνιζαν τα μαγαζιά και τα αυτοκίνητα που έκαψαν εκείνο το βράδυ οι Ιταλοί στην Παραμυθιά. Στους δρόμους άκουγε κανείς πολλούς που λέγανε ότι οι Ιταλοί έφυγαν γιατί φοβήθηκαν ένα λόχο Ελλήνων φαντάρων, που βρισκόταν τότε στη Σκάλα της Παραμυθιάς, στο Ελευθεροχώρι. Ευρύτατα επίσης κυκλοφόρησε η φήμη ότι ο λοχαγός Μαραγκός της ελληνικής αυτής στρατιωτικής μονάδας, που είχε την έδρα του στο Ελευθεροχώρι, κυνήγησε στα στενά της Παραμυθιάς, με το πιστόλι στο χέρι, το χότζα από τη Μενίνα, που εκείνο το βράδυ ήταν μαζί με τους Ιταλούς στρατιώτες την Παραμυθιά.

Τα επόμενα χρόνια της κατοχής, η Παραμυθιά όπως και ολόκληρη η χώρα, έζησε τραγικές στιγμές που έμελλαν να μείνουν στην ιστορία και να θυμίζουν σε όλους μας πως το απόλυτο ιδανικό είναι η Ελευθερία...

Με πληροφορίες από το βιβλίο του Ιωάννη Παρόλα «Γη Θεσπρωτών»

paramythia-online.gr

Η νέα εποχή του ψηφιακού ψυχαγωγικού παιχνιδιού στην Ελλάδα

thespro.gr Τρίτη, Οκτωβρίου 28, 2025

Η νέα εποχή του ψηφιακού ψυχαγωγικού παιχνιδιού στην Ελλάδα

Ο ψηφιακός κόσμος εξελίσσεται με εντυπωσιακή ταχύτητα και μαζί του αλλάζει και ο τρόπος με τον οποίο διασκεδάζουμε. Τα σύγχρονα παιχνίδια συνδυάζουν δράση, ρυθμό και οπτικό σχεδιασμό που κεντρίζει το ενδιαφέρον. Σήμερα, η εμπειρία δεν αφορά μόνο την τύχη αλλά και την αλληλεπίδραση, τον παίκτη, την επιλογή.

Μια δημοφιλής πλατφόρμα ψυχαγωγίας στην Ελλάδα είναι η https://chickenroad.gr/, η οποία προσφέρει ζωντανό ρυθμό, άμεση κατανόηση και ευχάριστη εμπειρία για όσους αναζητούν γρήγορη διασκέδαση στον ελεύθερο χρόνο τους.

Παιχνίδι με ρυθμό και εικόνα

Τα νέα ψηφιακά παιχνίδια ξεχωρίζουν χάρη στα εξής χαρακτηριστικά:

● έντονα χρώματα και κινούμενα γραφικά που εντυπωσιάζουν

● απλούς κανόνες που μαθαίνονται γρήγορα

● σύντομες συνεδρίες που ταιριάζουν στην καθημερινότητα

● αίσθηση προόδου που κρατά το ενδιαφέρον

Η ταχύτητα είναι το κλειδί, όμως η εμπειρία πρέπει να παραμένει ξεκάθαρη και ευχάριστη.

Η ψυχολογία της διασκέδασης

Το παιχνίδι ενεργοποιεί τον ενθουσιασμό, την προσδοκία αλλά και την προσοχή.
Σύμφωνα με πρόσφατες τάσεις:

Παράγοντας	Επίδραση στον παίκτη
Οπτικά εφέ	Αυξάνουν την συγκέντρωση και τη διάθεση
Μικρές ανταμοιβές	Διατηρούν το ενδιαφέρον ζωντανό
Άμεση ανατροφοδότηση	Βοηθά στην καλύτερη λήψη αποφάσεων

Όταν ο παίκτης νιώθει έλεγχο και απόλαυση, η διασκέδαση γίνεται ποιοτική.

Ασφάλεια και υπεύθυνη χρήση

Η σωστή πλατφόρμα πρέπει να προσφέρει:

● προστασία προσωπικών δεδομένων

● σαφείς κανόνες και πληροφορίες

● εργαλεία αυτοελέγχου όπως όρια χρόνου

● υποστήριξη για τον χρήστη

Η υπεύθυνη διασκέδαση αποτελεί προτεραιότητα για όλους.

Τι αναζητούν οι Έλληνες παίκτες σήμερα

Έρευνες της αγοράς δείχνουν πως:

● 65% των παικτών προτιμούν παιχνίδια με εύκολο χειρισμό

● 71% παίζουν κυρίως από κινητό

● 54% δηλώνουν ότι θέλουν διαφάνεια και καθαρές πληροφορίες

● 63% απολαμβάνουν παιχνίδια με ρυθμό και δράση

Οι Έλληνες αγαπούν την άμεση εμπειρία που τους ανεβάζει τη διάθεση χωρίς να απαιτεί πολύ χρόνο.

Συμπέρασμα

Η διασκέδαση στο διαδίκτυο εξελίσσεται σε μια εμπειρία βασισμένη στον παίκτη, στη γρήγορη πρόσβαση και στην αισθητική απόλαυση. Με σωστό σχεδιασμό, έλεγχο και ξεκάθαρη εμπειρία χρήσης, η ψυχαγωγία γίνεται μέρος της καθημερινής χαλάρωσης και όχι πρόκληση για άγχος.

Το ολοκαύτωμα των Εβραίων της Παραμυθιάς στην Κατοχή

thespro.gr Τρίτη, Οκτωβρίου 28, 2025

Το ολοκαύτωμα των Εβραίων της Παραμυθιάς στην Κατοχή

Ο Εζρά Μπακόλας ήταν ράφτης και ζούσε στην Παραμυθιά με μερικά από τα παιδιά του. Είχε μείνει χήρος ύστερα από τον θάνατο της συζύγου του Ντίνας ή Ντινούλας Κολσαμίρο, κόρης της πολυμελούς οικογενείας του Γιεσουλά Κολσαμίρο και της Ραχήλ Γαλανού, που αποτελείτο από έντεκα παιδιά, και της οποίας οι περισσότεροι απόγονοι ζουν σήμερα στη Νέα Υόρκη.

Κάποιοι από αυτούς, όπως ο Ματαθίας και ο Γιεουντά Κολσαμίρο, κουνιάδοι του Εζρά είχαν μεταναστεύσει ήδη πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Εζρά Μπακόλας είχε οχτώ παιδιά από τα οποία το μεγαλύτερο, ο Μαξ, είχε μεταναστεύσει στις ΗΠΑ ήδη από το 1914. Ο γιος του Νισσήμ είχε νυμφευτεί την Έστερ, κόρη του Ελιγιά Κοέν και είχαν αποκτήσει τρία παιδιά. Ο άλλος γιος του, ο Χαΐμ, που έμενε επίσης στην Παραμυθιά, ήταν θείος του Ισαάκ Ντόστη.

Ο Ελιγιά Κοέν, ο πατέρας της Έστερ, είχε ένα μαγαζί με υφάσματα ενώ ήταν συγχρόνως και ο τοπικός αντιπρόσωπος του αθηναϊκού Τύπου.

Με την ιδιότητα αυτή, διένειμε τον Τύπο στην Παραμυθιά και τα γειτονικά χωριά. Ο Ελιγιά ήταν επίσης υπεύθυνος για την λειτουργία της Συναγωγής και την προστασία των ιερών βιβλίων. Σε αυτά τον βοηθούσε και ο γιος του, Ιωσήφ Κοέν.

Ο Θεόδωρος Κοσκινάς, ο παλιός παλιατζής του οποίου την ιστορία γνωρίζουν πολύ καλά όλοι σήμερα στην Παραμυθιά, εργαζόταν ως υπάλληλος και «παιδί για όλες τις δουλειές» στο μαγαζί του Ελιγιά.

Κρατά μέχρι σήμερα, σαν πολύτιμα φυλαχτά, το μεταλλικό μέτρο του ράφτη κι ένα μαγκάλι που είχε αφήσει ο φίλος και αφεντικό του· κι όταν τον αναπολεί, η έκφραση του προσώπου του μοιάζει με εκείνη του ορφανού παιδιού που δεν βαριέται ποτέ να διηγείται ξανά και ξανά πόσο καλός άνθρωπος ήταν ο πατέρας του.

Κρατά επίσης φυλαγμένο το μαγκάλι του Εζρά Μπακόλα, γιατί αγαπούσε και τιμούσε ιδιαιτέρως τον ρόλο που είχε κάθε Σαμπάτ να ανάβει τα κεριά στα εβραϊκά σπίτια, μία χειρονομία απλή την οποία διηγείται με ενθουσιασμό και φαντάζεται κανείς πόσο σημαντική στάθηκε για την εκπαίδευση αυτού του νεαρού Έλληνα, μέσω της γνώσης του άλλου και της ανεκτικότητας.

Ο Θεόδωρος είχε φυλάξει τα ιερά βιβλία της Συναγωγής της Παραμυθιάς και μιλάει περιφρονητικά για τον καταστροφικό ρόλο των συζύγων που, σαν εξαιρετικές νοικοκυρές που ήταν, μισούσαν πάντοτε τη σκόνη και τα παλιά χαρτιά, τα οποία και πετούσαν σωρηδόν.

Σε ένα από εκείνα τα νοικοκυρέματα, θα πρέπει να πετάχτηκαν και τα βιβλία της Συναγωγής (ίσως, όμως, και το να φυλάνε τις μνήμες μιας περιόδου, που τις σημάδεψε με την ωμότητά της, να ήταν πάνω από τις δυνάμεις πολλών νοικοκυρών· η δική μου η γιαγιά είχε εξαφανίσει μία χαρακτηριστική κάσκα Ναζί στρατιώτη, που είχα βρει εγώ σε ένα χαντάκι.

Ήμουν πολύ υπερήφανος για το εύρημά μου, αλλά γρήγορα αντιλήφθηκα ότι εκείνη η ανακάλυψή μου, μόλις εκατό μέτρα από το σπίτι μας, την στενοχωρούσε κατά τρόπο παράλογο). Κι έτσι, μέσα από μερικά διφορούμενα λόγια και χειρονομίες φαινομενικά ασήμαντες όπως ήταν εκείνη, αντιλήφθηκα για πρώτη φορά ότι κάτι τρομερό κι ανείπωτο βάραινε την περιοχή

Ο Ματαθίας Ελιέζερ Χατ όπουλος ήταν σιδεράς και ζούσε στην Παραμυθιά με τους γιους του Χαΐμ και Μαχίκο. Η θεία μου η Σταμάτω διατηρεί ζωντανές μνήμες και τις πιο χαρούμενες αναμνήσεις από τον Μαχίκο.

Μίλησα με μερικές δεκάδες κατοίκους της Παραμυθιάς και δεν βρέθηκε ούτε ένας να μιλήσει άσχημα για όλες εκείνες τις εβραϊκές οικογένειες, για όλους εκείνους τους ήσυχους μικροαστούς, που ήταν έξυπνοι και πιστοί, ειρηνικοί και γεμάτοι σεβασμό για τον γείτονά τους. Κάποιος μάλιστα με επέκρινε και με διόρθωσε όταν χρησιμοποίησα τον όρο «συνύπαρξη», «εμείς δεν συνυπήρχαμε μαζί, εμείς υπήρχαμε μαζί, κάθε μέρα, έτσι απλά…».

Στην Παραμυθιά, οι Εβραίοι είχαν έναν χώρο λατρείας, ένα μικρό διαμέρισμα στον πρώτο όροφο ενός σπιτιού, που είχε μετατραπεί σε Συναγωγή και βρισκόταν στον κεντρικό δρόμο, και ένα νεκροταφείο λίγο έξω από την πόλη στην περιοχή Γαλατά, απ’ το οποίο δεν έχει απομείνει τίποτα. Κι όμως, κατά περίεργο τρόπο, υπάρχουν λίγο πιο μακριά από την τοποθεσία του νεκροταφείου που δεν υπάρχει πια και μέσα στα ερείπια της αρχαίας πόλης της Φωτίκης, τα ίχνη μίας άλλης Συναγωγής που χρονολογείται από το 200 π.Χ.!

Οι Μπακόλα, οι Κοέν και οι Χατζόπουλοι, όπως και πριν από αυτούς οι Κολσαμίρο και όλοι οι Εβραίοι που έμειναν στην Παραμυθιά, ήταν ρωμανιώτες, ένας ευρωπαϊκός Ιουδαϊσμός από τους πιο αρχαίους, που είχε εγκατασταθεί στις ακτές της Ελλάδας και της Μαύρης Θάλασσας, κυρίως γύρω στα 400 π.Χ., εποχή του Ναβουχοδονόσορα, καθώς και το 70 μ.Χ., ύστερα από την καταστροφή του δευτέρου Ναού από τους Ρωμαίους. Μιλούσαν την ελληνική και τη γεβανίτικη (Ρωμανιώτικη), μία διάλεκτο όπου αναμειγνύονταν η ελληνική με την εβραϊκή γλώσσα, και διαφοροποιούνταν από τους σεφαραδίτες τόσο ως προς το γεγονός ότι δεν γνώριζαν τη λαδίνο όσο και ως προς το λειτουργικό τυπικό που ακολουθούσαν.

Η Κοινότητα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Η πιο σημαντική ρωμανιώτικη κοινότητα ήταν εκείνη των Ιωαννίνων, με δορυφόρους της τις άλλες πόλεις της Ηπείρου, την κοινότητα της Άρτας, της Πρέβεζας, ή ακόμα και της Αυλώνας και του Αργυροκάστρου (σημερινή Αλβανία). Στις πόλεις του Βόλου και της Χαλκίδας υπήρχαν, επίσης, σημαντικές ρωμανιώτικες κοινότητες, ένα από τα πιο ξακουστά μέλη των οποίων ήταν ο Μορδοχαίος Φριζής, συνταγματάρχης του ελληνικού στρατού και μεταξύ των πρώτων αξιωματικών που σκοτώθηκε το 1940 πολεμώντας ενάντια στις φασιστικές δυνάμεις του Μουσολίνι στο νικηφόρο μέτωπο της Αλβανίας.

Η κοινότητα του νησιού της Κέρκυρας μετρούσε ανάμεσα στα μέλη της έναν άλλο εξαιρετικά λαμπρό ρωμανιώτη, τον συγγραφέα και διπλωμάτη Αλμπέρ Κοέν.

Έτσι οι Εβραίοι της Παραμυθιάς συνδέθηκαν στενά με εκείνους των Ιωαννίνων, που εγκατέστησαν το εμπόριό τους σε αυτή τη γειτονική της μητέρας-πόλης κωμόπολη, για να διευκολύνουν τις εμπορικές συνδιαλλαγές τους.

Το 1941, οι Δυνάμεις του Άξονα κατέλαβαν την Ελλάδα. Η Ήπειρος περιήλθε υπό ιταλική κηδεμονία. Ο τρόμος, οι ταπεινώσεις και οι κίνδυνοι που διέτρεξαν οι σεφαραδίτες της Θεσσαλονίκης από τους Ες Ες του Αλόις Μπρούνερ και του Ντίτερ Βισλιτσένυ, καθώς επίσης και η λεηλασία που οργάνωσε ο στρατιωτικός διοικητής Μαξ Μέρτεν, δεν έλαβαν χώρα στην ιταλική ζώνη κατοχής.

Ωστόσο, οι Έλληνες ορθόδοξοι της Παραμυθιάς και όλης της γύρω περιοχής, που ονομάζεται επίσης Θεσπρωτία, έμελλε να πέσουν θύματα μίας σειράς δολοφονιών, απαγωγών, αρπαγών, πυρκαγιών και απαλλοτριώσεων με τη βία.

Οι υπεύθυνοι για εκείνα τα ταπεινωτικά μέτρα που στόχευαν στον διωγμό του χριστιανικού πληθυσμού της περιοχής ήταν μέλη μίας πολιτοφυλακής απαρτιζόμενης από συνεργάτες των κατακτητών, που προέρχονταν από τη μουσουλμανική μειονότητα της περιοχής και αποκαλούνταν Τσάμηδες. Ήταν ελληνικής, αλβανικής ή τουρκικής καταγωγής και διεκδικούσαν την απελευθέρωση της περιοχής που εκείνοι αποκαλούσαν Τσαμουριά.

Κι έτσι, η Παραμυθιά μετατράπηκε σε ένα σταυροδρόμι άτακτων μαχών, σχεδόν καθημερινών δολοφονιών μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων, ενώ οι Ιταλοί έτριβαν τα χέρια τους από τη χαρά τους που μπορούσαν έτσι να περιορίσουν τις δικές τους απώλειες.

Το 1943, τα γεγονότα πήραν μία καταστροφική τροπή. Το ιταλικό φασιστικό καθεστώς πλησίαζε προς το τέλος του και πριν από το καλοκαίρι οι εβραϊκές οικογένειες της Παραμυθιάς είχαν εγκατασταθεί στα Ιωάννινα, προτιμώντας τη συγκέντρωση της κοινότητας για να είναι λιγότερο εκτεθειμένοι και να νιώθουν έτσι καλύτερα προστατευμένοι απέναντι στην επικείμενη άφιξη των Ναζί, της 1ης ορεινής μεραρχίας, της περίφημης μεραρχίας Edelweiss που το γενικό επιτελείο (Oberkommando der Wehrmacht ή OKW) είχε αποσύρει από το ρωσικό μέτωπο, για να εξολοθρεύσει τους υποστηρικτές του Τίτο στη Γιουγκοσλαβία, του Χότζα στην Αλβανία και τους Έλληνες αντάρτες, αλλά επίσης, και κυρίως, για να καλύψει την ανατολική όχθη της Αδριατικής και των ιόνιων ακτών, αφού ο Χίτλερ ήταν πεπεισμένος ότι οι Σύμμαχοι ετοιμάζονταν για απόβαση.

Τότε ξέσπασε η βία. Οι Ναζί του 99ου συντάγματος της μεραρχίας Edelweiss, πάντοτε με την υποστήριξη των μουσουλμάνων πολιτοφυλάκων, έκαψαν και καταλήστεψαν όλη την κοιλάδα της Παραμυθιάς, επιδιδόμενοι συγχρόνως σε συχνές αρπαγές αιχμαλώτων που εγκλείονταν μέσα σε ένα στρατόπεδο στα Ιωάννινα, έδρα της μεραρχίας των Ναζί. Το αποκορύφωμα του τρόμου ήταν η φωτιά που έβαλαν χωρίς προειδοποίηση στις 16 Αυγούστου του 1943 στο Κομμένο Άρτας, κατά την οποία κάηκε όλο το χωριό, ενώ οι 317 κάτοικοί του, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, εκτελέστηκαν βιαστικά μέσα σε λιγότερες από τρεις ώρες.

Το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Παραμυθιάς

Τα βουνά της Παραμυθιάς αποτελούσαν την έδρα ισχυρών ομάδων ανταρτών, που τον Σεπτέμβριο του 1943 εξολόθρευσαν μία περίπολο έξι Γερμανών στρατιωτών. Λίγο αργότερα, οι πρώτοι έντεκα περαστικοί, διαλεγμένοι στην τύχη, εκτελέστηκαν βιαστικά.

Στη συνέχεια, οι υπηρεσίες των Ναζί κατάρτισαν μία καλά μελετημένη λίστα και μία περίπολος αποτελούμενη από Γερμανούς στρατιώτες και Τσάμηδες πολιτοφύλακες πήγαν και τράβηξαν από τα κρεβάτια τους 49 προκρίτους της πόλης (εμπόρους, έναν ιερέα, τεχνίτες, δασκάλους…) για να συμπληρωθεί έτσι η αναλογία των δέκα ντόπιων για κάθε έναν Γερμανό που σκοτωνόταν.

Εκτελέστηκαν την αυγή της 29ης Σεπτεμβρίου 1943 από ένα απόσπασμα Γερμανών, ενώ οι γείτονές τους της μουσουλμανικής πολιτοφυλακής σχημάτισαν μία ζώνη προστασίας γύρω από τον χώρο της εκτέλεσης, εμποδίζοντας έτσι κάθε απόπειρα απόδρασης…

Οι Εβραίοι της Παραμυθιάς που κατέφυγαν στα Ιωάννινα γλύτωσαν έτσι, τουλάχιστον για πρώτη φορά, από την τύχη των συμπατριωτών τους. Οι στρατιώτες, όμως, της μεραρχίας Edelweiss που είχαν συμμετάσχει στις δράσεις του Einsatzgruppe D, έχοντας ως πρωταρχικό τους ρόλο τη συστηματική εξολόθρευση των Εβραίων για πρόληψη αντιστασιακής δράσης, βρήκαν σε αυτό μία εξαιρετική ευκαιρία για να πετύχουν μ’ ένα σμπάρο δύο τρυγόνια και να ξεφορτωθούν τους Εβραίους της πόλης.

Δυστυχώς, μερικούς μήνες αργότερα, η ίδια μεραρχία Edelweiss συγκέντρωσε όλη τη ρωμανιώτικη κοινότητα των Ιωαννίνων στις όχθες της λίμνης. Χίλιοι εννιακόσιοι εξήντα άνδρες, γυναίκες και παιδιά φορτώθηκαν επάνω σε ογδόντα φορτηγά και στη συνέχεια τους ξεφόρτωσαν στη Λάρισα για να τους βάλουν σε βαγόνια με προορισμό τη Σιλεσία.

Αυτή η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε μαζί με μία σειρά από παρόμοιες μαζικές συλλήψεις που έγιναν στην Αθήνα, τον Βόλο, τα Τρίκαλα, τη Λάρισα και την Πρέβεζα για να οργανώσουν, με την ίδια αποστολή, αναχωρήσεις με προορισμό την Πολωνία. Έλαβε χώρα στις 25 Μαρτίου 1944, ημέρα εθνικής εορτής στην Ελλάδα!

Ο εγκέφαλος αυτής της επιχείρησης ήταν ο αξιωματικός των SS Τόνι Μπούργκερ, διορισμένος από τον Άντολφ Άιχμαν, ο οποίος είχε θελήσει να αντικαταστήσει τον υπερβολικά κερδοσκόπο Ντίτερ Βισλιτσένυ με έναν πιο αυθεντικό εθνικο-σοσιαλιστή.

Ενώ η κατάσταση των Γερμανών ήταν στρατιωτικά δύσκολη, τόσο στα Βαλκάνια όσο και στο μέτωπο της Ιταλίας και της Ρωσίας, ο στρατηγός Ούμπερτ Λανζ, διοικητής του 22ου σώματος στρατού, κατόρθωσε να συγκεντρώσει τα απαραίτητα μέσα για να μεταφέρει τους Εβραίους των Ιωαννίνων και της Κέρκυρας.

Ο στρατηγός Ούμπερτ Λανζ, αξιωματικός της Βέρμαχτ, που φέρει ακέραια την ευθύνη αυτής της πράξης, (δεδομένου ότι οι δυνάμεις της αστυνομίας των Ναζί, όπως του SS, της SD ή της Γκεστάπο ήταν σχεδόν ανύπαρκτες στα εδάφη που βρίσκονταν υπό τη διοίκησή του), πέθανε στο Μόναχο το 1982 χωρίς να ανακριθεί ποτέ για αυτό το έγκλημα.

Εκείνη η τελευταία έξοδος των ρωμανιωτών ολοκληρώθηκε μέσα στους καπνούς, μέσα στις φλόγες του απερίγραπτου, στις φωτιές που ο τιποτένιος άνθρωπος άναψε στο Άουσβιτς. Από τους 1.960 Εβραίους των Ιωαννίνων που εκτοπίστηκαν εκείνη την ημέρα, μόνο 80 επέζησαν του Ολοκαυτώματος και σήμερα η κοινότητα αριθμεί 30 μέλη.

Με την απελευθέρωση της Παραμυθιάς από τους Έλληνες αντάρτες την 27η Ιουνίου 1944, οι Τσάμηδες πλήρωσαν κι εκείνοι με τη σειρά τους τον δικό τους φόρο αίματος.

Όλοι οι χριστιανοί που συνεργάστηκαν με τους Ναζί και όλοι οι μουσουλμάνοι που είχαν συμμετάσχει από κοντά ή από μακριά στην πολιτοφυλακή που ήταν υπέρ των Ναζί, δικάστηκαν, καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν πριν να πέσει η νύχτα. Η μεγάλη πλειοψηφία των μουσουλμάνων γυναικών και παιδιών συγκεντρώθηκαν σε ένα κτήριο και στη συνέχεια εκτοπίστηκαν στην Αλβανία όπου ένας από τους αρχηγούς τους, ο Μαζάρ Ντίνο, πιστεύοντας ότι εκεί είχε πλέον βρει καταφύγιο, εκτελέστηκε από τους οπαδούς του Ενβέρ Χότζα.

Οι χριστιανοί, οι εβραίοι και οι μουσουλμάνοι της Παραμυθιάς έζησαν σχεδόν σε απόλυτη αρμονία μεταξύ τους στη διάρκεια των αιώνων και της ιστορίας. Πλήθος είναι οι νοσταλγικές μαρτυρίες των παλαιότερων. Γηραιές κυρίες μου μίλησαν για εκείνα τα αγόρια που τα έλεγαν Μάλικ, Σιών, Μαχίκο, Τεφίκ ή Χαΐμ, παιδιά της Παραμυθιάς που έπαιζαν με τον Γιάννη, τον Κώστα ή τον Χρήστο.

Όλοι οι γείτονες προσκαλούνταν στους γάμους, τις βαπτίσεις και τις θρησκευτικές εορτές κάθε θρησκείας, και ήταν όλοι ενθουσιασμένοι που οι τόσες πολλές γιορτές έδιναν ζωή στη σκληρή καθημερινότητά τους.

Και ύστερα, μια μέρα, μέσα σε μερικά λεπτά, όλα είχαν ειπωθεί, όλα είχαν τελειώσει. Διέλυσαν τα τζαμιά και κανείς δεν μιλούσε πλέον για συναγωγές. Κι ύστερα, αλληλοσπαράσσονταν οι Έλληνες, μεταξύεθνικιστών και κομμουνιστών. Ο Διάβολος είχε ολοκληρώσει το έργο του στις πόρτες της Κόλασης.

Από όλα τούτα, και κυρίως από τους Εβραίους της Παραμυθιάς, δεν μένει παρά η μνήμη μας, αιώνια πηγή της σωτηρίας μας. Κι ετούτη τη μνήμη την ξαναβρήκα σε μερικούς απογόνους με τους οποίους κατάφερα να έρθω σε επαφή, όπως η Άννα Μπακόλα που ζει στο Ισραήλ, κόρη του Σιών Μπακόλα, ένα από τα τρία παιδιά του Εζρά που γλίτωσαν από το Ολοκαύτωμα ή ακόμη ο Καλβίνος Αττάς που ζει στη Φλόριντα και του οποίου η μητέρα Άννα Αττάς γεννήθηκε στην Παραμυθιά, κόρη του Ελιγιά Κοένα και αδερφή του Ζοζέφ. Και κυρίως ο Ισαάκ Ντόστης, ανηψιός του Χαΐμ Μπακόλα, γεννημένος στη Νέα Υόρκη και εγκαταστημένος σήμερα στην εστία της οδού Γιοσέφ Ελιγιά στα Ιωάννινα.

Ο Ισαάκ είναι η ψυχή της εστίας. Από διάφορες αφηγήσεις, γνωρίζω ότι σήμερα υπάρχουν πολλοί Εβραίοι από την Παραμυθιά που ζουν σε διάφορα μέρη του κόσμου και πιστεύω ότι η πόλη μας οφείλει να τιμά τη μνήμη των προγόνων τους στον ίδιο βωμό αθώων όπου τιμώνται και οι 49 συμπατριώτες τους. Επίσης, η Ελλάδα οφείλει να αναγνωρίσει χωρίς καθυστέρηση το δισχιλιετές δικαίωμά τους στην ελληνική ιθαγένεια.

Καθένας από εμάς οφείλει να θυμάται ότι την 7η Οκτωβρίου 1944 στο Άουσβιτς, 300 Έλληνες Εβραίοι, σεφαραδίτες και ρωμανιώτες, οργάνωσαν μία από τις πιο ηχηρές εξεγέρσεις στην ιστορία των στρατοπέδων θανάτου. Αιώνιοι φύλακες των Θερμοπυλών της ανθρωπότητας.

Κλείνοντας και προς επίρρωση αυτής της ανάλυσης, θα αρκεστώ στο να παραθέσω ένα γράμμα που βρέθηκε το 1980 μέσα στα κρεματόρια του Μπίρκε ναου και το οποίο λέει μέσα σε τρεις γραμμές για τις εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας, ρωμανιώτικες και σεφαραδίτικες, περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη μελέτη ή επίσημο έγγραφο:

«Στους αγαπητούς μου φίλους, Δημήτρη Στεφανίδη, υιό του Αθανασίου, Ελιγιά Κοέν, Γιώργο Γούναρη και σε όλη την παρέα μου, στη Σμαρώ Εφραιμίδου από την Αθήνα, και σε όλους τους άλλους φίλους μου που θα θυμάμαι πάντοτε, και τέλος στην αγαπημένη μου πατρίδα, την ΕΛΛΑΔΑ, της οποίας ήμουν ένας πιστός πολίτης».

Γράφει για την paramythia-online.gr ο Γιάννης Παπαδόπουλος*

* O Γιάννης Παπαδόπουλος, είναι Ιατρος, Διευθυντής της Μ.Ε.Θ. της Παιδιατρικής του Γ.Ν Jolimont στις Βρυξέλλες και Ιστορικός ερευνητής

Άνοιξε για το κοινό ο αρχαιολογικός χώρος της Ντόλιανης στη Θεσπρωτία

thespro.gr Τρίτη, Οκτωβρίου 28, 2025

Άνοιξε για το κοινό ο αρχαιολογικός χώρος της Ντόλιανης στη Θεσπρωτία

Ο αρχαιολογικός χώρος της Ντόλιανης, κοντά στον σημερινό οικισμό Γεροπλάτανο, στη Θεσπρωτία, άνοιξε φέτος για το κοινό μετά από πολλά χρόνια.

Πρόκειται για την αρχαία Θεσπρωτική πόλη Φανοτή, έναν περιτειχισμένο οικισμό με εντυπωσιακή οχύρωση που κατά τόπους σώζεται σε ύψος 6 μέτρων. Η Ντόλιανη αποτελεί παράδειγμα διαχρονικής κατοίκησης, αφού οι οχυρώσεις και ο οικισμός διασώζουν οικοδομικές φάσεις της βυζαντινής αλλά και της οθωμανικής περιόδου.

Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται σε ένα πανέμορφο φυσικό τοπίο, σε χαμηλό αλλά φυσικά οχυρό ύψωμα που περιβάλλεται από τον ποταμό Καλαμά.

Αξίζει να τον επισκεφθεί κανείς σήμερα, που η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό, και έως την Παρασκευή 31 Οκτωβρίου.

Τα "πανηγύρια" των Αλβανοτσάμηδων στην Παραμυθιά στις 28 Οκτωβρίου 1940

thespro.gr Τρίτη, Οκτωβρίου 28, 2025

Τα "πανηγύρια" των Αλβανοτσάμηδων στην Παραμυθιά στις 28 Οκτωβρίου 1940

Λίγες μέρες προ του πολέμου του 1940, οι Αλβανοτσάμηδες άφηναν να τους ξεφεύγουν λόγια ότι, «θα’ρθει ο Ιταλός».

Οι διαβόητος λήσταρχος ΝΤΑΟΥΤ ΧΟΤΖΑΣ εκινείτο για την προετοιμασία ενεργειών στα μετόπισθεν, που θα διευκόλυναν την ιταλική προέλαση. Καταγόταν από το χωριό Δραγούμη (νυν Ζερβοχώρι) και ήταν λήσταρχος, συναρχηγός συμμορίας με τον χριστιανό συγχωριανό του, Κ.Σ, βαρύνονταν δε με παντοειδή αδικήματα και είχε επικηρυχθεί με το κολοσσιαίο για την εποχή εκείνη ποσό των 500.000 δραχμών. Οι Ιταλοί τον προσεταιρίσθησαν και άρχισε να εργάζεται για την Αλβανία, τότε δε, ήρθε σε ρήξη με τον συναρχηγό του, Κ.Σ, ο οποίος παρά τον ληστρικό βίο διατηρεί ακμαία τα εθνικά φρονήματα.

Ο μεν Νταούτ Χότζας αναγκάστηκε διωκόμενος να καταφύγει στην Αλβανία, ο δε Σ. εγκατέλειψε την Ελλάδα και κατέφυγε στην Αμερική, όπου εργάστηκε πλέον τίμια και ευσυνείδητα, απέκτησε οικογένεια και αρκετή περιουσία και πέθανε στα βαθιά γεράματα προ μερικών ετών.

Οι ληστές Τ-Μ και Ν.Κ κινήθηκαν κατά των υπολειμμάτων της συμμορίας του Νταούτ από το 1924 και εντός του έτους, με την στήριξη και του Η.Σ, αδελφό του Κ.Σ ο οποίος ζει ήσυχα και έντιμα στο σπίτι του, την ανοχή των αστυνομικών αρχών, την εξολόθρευσαν τελείως, σκοτώνοντας τον υπαρχηγό του Νταούτ, Αζίζ Λιούλη από το Ζερβοχώρι και άλλους 5 Αλβανοτσάμηδες ληστές, έφεραν δε στην Παραμυθιά τα 6 κεφάλια και τον 7ο συμμορίτη αιχμάλωτο, καθώς είχε τραυματιστεί στα πόδια.

Τα κεφάλια εκτέθηκαν σε κοινή θέα στο καλαμποκοπάζαρο της Παραμυθιάς, και η συμμορία Τ-Μ παραδόθηκε στις αρχές λαμβάνοντας αμνηστία. Τον Αζίζ Λιούλη σκότωσε ο ίδιος ο Η.Σ με το όπλο του, Μάνλιχερ (το οποίο ουδέποτε παρέδωσε), ο ίδιος δε τραυμάτισε στο πόδι τον αιχμάλωτο, για να μην ξεφύγει στην διάρκεια της συμπλοκής.

Ήδη την παραμονή του πολέμου του 1940, ο Νταούτ Χότζας και ο Μελέκ Σιάνης είχαν εισχωρήσει κρυφά στο ελληνικό έδαφος, όπως διέδιδε ο ελληνοχριστιανικός πληθυσμός. Κατά το 1950, οι Η.Σ και ο πρόεδρος της κοινότητας, Δημ. Μαραζόπουλος, με διαβεβαίωσαν ότι η φήμη ήταν καθ’ όλα ακριβής.

Ο Νταούτ είχε εγκατασταθεί κοντά στην ελληνική μεθόριο, για να εισέρχεται εύκολα στην Ελλάδα, αλλά, ως κακοποιό στοιχείο, ήρθε σε ρήξη με τους ομόθρησκούς του Αλβανούς, που για προσωπικούς λόγους τον σκότωσαν. Μην μπορώντας να μείνουν άλλο στην Αλβανία, αφού ο Νταούτ ήταν προστατευόμενος των αλβανικών και ιταλικών αρχών, του έκοψαν το κεφάλι, ήρθαν στην Ελλάδα όπου ζήτησαν άσυλο και την είσπραξη της επικήρυξης. Οι Ελληνικές αρχές τότε μετέφεραν στα σύνορα τους Χ.Ο, κάτοικο Γλυκής και τον γνωστό μας Η.Σ, κάτοικο Ζερβοχωρίου. Τους συνόδευε αξιωματικός της Χωροφυλακής, νομίζω ο κ. Χριστινάκης. Αυτοί επιβεβαίωσαν ότι η κεφαλή ανήκε στον Νταούτ Χότζα, ληστή, επικηρυγμένο, βαρυνόμενο με 35 φόνους, στους οποίους και ομοθρήσκων του, με ληστείες, απαγωγές και ο οποίος είχε καταφύγει από το 1924 στην Αλβανία.

Την υπόθεση «Του μεγάλου πατριώτη Νταούτ Χότζα», η αλβανική εφημερίδα «Τομόρι», το επίσημο ιταλικό πρακτορείο «Ντε Στέφανι», ο ιταλικός τύπος και οι διπλωματική αντιπρόσωποι Ιταλίας και Αλβανίας έκαναν μυθιστόρημα και σ’ αυτό βάσισαν την ψυχολογική προετοιμασία της κατά της Ελλάδας φασιστικής επίθεσης καθώς και την εν γένει ανθελληνική εκστρατεία…

Η ελληνική κυβέρνηση και το Αθηναϊκό πρακτορείο κατέρριψαν τα περί Νταούτ αλβανο-ιταλικά ψεύδη, αποδεικνύοντας ότι πρόκειται περί κοινού κακοποιού, δολοφονημένος στην Αλβανία για λόγους εκδίκησης και όχι στην Ελλάδα από τις ελληνικές αρχές για τις πατριωτικές του, όπως έλεγαν οι Αλβανο-Ιταλοί, ενέργειες.

Παρ’ όλα αυτά, οι μουσουλμάνοι της Θεσπρωτίας μεταβίβασαν και άλλες ψευδολογίες που δημοσιεύθηκαν στις αλβανικές και ιταλικές εφημερίδες και μεταδόθηκαν από το ραδιόφωνο των Τιράνων. Ότι δήθεν γίνονταν καταπιέσεις και φόνοι Αλβανών στην Παραμυθιά, Καρβουνάρι και Μαζαράκι. Ο Παραμυθιώτης έμπορος Ριζά Κάλης παρουσιάστηκε ως δολοφονημένος, ενώ εργαζόταν στο κατάστημά του και μικρό καπνοεργοστάσιο της Παραμυθιάς και το ίδιο καλοκαίρι του μάθαινα τις 4 πράξεις της αριθμητικής, χάρη των εργασιών του.

Οι ελληνικές αρχές προέβησαν εις την διάψευση, επί πλέον δε, συνέλαβαν τον Ριζά Κάλη και τον μετέφεραν βιαίως στον ραδιοφωνικό μας σταθμό, όπου τον υποχρέωσαν να μιλήσει προς απόδειξη των ψευδολογιών. Χαρακτηριστικό του θράσους των Αλβανών είναι ότι κατήγγειλαν φόνους στο Καρβουνάρι, ενώ στο χωριό αυτό είχε να γίνει φόνος από το 1906, από τουρκοκρατίας δηλαδή, όταν ο αδελφός του Τεφήκ Κεμάλ, με την προτροπή του πατέρα του, σκότωσε την μητέρα του, το γένος Ζεϊνέλ, για λόγους τιμής. Επτά έτη δηλαδή, πριν η Ήπειρος γίνει ελληνική.

Νεαροί τσάμηδες δραπέτες από την Ελλάδα εντάχθηκαν στην υπό τον Γασίν Σαντήκ συμμορία και χρησιμοποιήθηκαν ως οδηγοί και ένοπλοι συμπαραστάτες του εισβολέα, πλαισιώνοντας την ίδια την μεραρχία ΣΙΕΝΑ (Ελληνική Λευκή Βίβλο και Χαρα. Κατσιμήτρου «Ήπειρος Προμαχούσα»).

Την επέκταση των αλβανικών συνόρων προς Τσαμουριά, ήτοι μέχρι και της πεδιάδας του Φαναρίου Θεσπρωτίας, υποσχέθηκε στους Αλβανούς ο Ιταλός στρατάρχης Μποντόλιο, την 25η Ιουνίου 1939. Αναφορές των Ελλήνων πρακτόρων στην Αλβανία, διαταγές ιταλικών μονάδων και απομνημονεύματα Ιταλών αξιωματικών περιγράφουν την ευρεία χρησιμοποίηση των Αλβανοτσάμηδων.

Οι πυρπολήσεις στην Ηγουμενίτσα κατά την κατάληψή της από τις ιταλικές δυνάμεις, τις πρώτες ημέρες του πολέμου, οι βιαιότητες, λεηλασίες, φόνοι, αποδίδονται στις αλβανικές συμμορίες, αποτελούμενες από τρία σώματα των 600 ανδρών και αποτελούμενες από μερικούς εξωμότες της Θεσπρωτίας (Αλβανοτσάμηδες) και Αλβανούς, από την περιοχή Κουρβελεσίου, είχαν μισθό 300 αλβανικών φράγκων ή λεκ. Ένα λεκ ισούνταν με 7 δραχμές κατά το 1940.

Στο χωριό Λεπτοκαρυά, ο Αθανάσιος Νικολαΐδης, απεσταλμένος του επιτελάρχη Λαλαούνη Β., διοικητή της VΙΙΙ ομάδας αναγνώρισης, ψάχνοντας έγγραφα των άταφων Ιταλών νεκρών που βρίσκονταν στην θέση Ντούπιανη (μεταξύ Βρουσίνας-Λεπτοκαρυάς-Ρεβενής), βρήκε έναν Αλβανό νεκρό, ντυμένο με λευκά σαλβάρια, φέροντα μπόγο πλήρη τιμαλφών, αποτέλεσμα ασφαλώς της ένδοξης δράσης του κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις, οι οποίες κατά τους Αλβανούς, είναι ακατανόητες χωρίς το πατροπαράδοτο γι’ αυτούς «πλιάτσικο».

Εντός της πόλης των Φιλιατών, η δράση των Αλβανών ήταν τέτοια που οι Ιταλοί αναγκάστηκαν να αφοπλίσουν πολλούς εξ αυτών (απομνημονεύματα Ιταλών αξιωματικών στην εφημερίδα «Θεσπρωτικά Νέα»).

Κατά την πρώτη φάση του πολέμου, κατά την οποία οι Ιταλοί έφτασαν και πέρα του ποταμού Καλαμά, επέδειξαν την προδοτική τους στάση οι Ντεμάτες και ο Χατζή Σέϊκος, ο οποίος ανέλαβε την αρχηγία των Αλβανοτσάμηδων φασιστών της πόλης των Φιλιατών.

Το σύνταγμα του Γιασίν Σαντήκ έλαβε μέρος στον κατά της Ελλάδας πόλεμο, στον παραλιακό τομέα με δύο τάγματά του, που ήταν μάλλον πολυάριθμη ληστρική συμμορία παρά στρατός. Οι συμμορίες αυτές τελούν υπό την αρχηγία του Ντέμο Χαμήτ με δράση κατά μήκος της παραλίας, και του Χουσεϊν Χαϋρουλά με δράση κάπως ενδότερα, προς την περιοχή της Σκάλας Φιλιατών. Οργίασαν λοιπόν τα τάγματα του Γιασίν Σαντήκ στις περιοχές της Ηγουμενίτσας και Σκάλας Φιλιατών, όπου συν τοις άλλοις έκαψαν και την οικία του Αντώνη Γκατζώνη, οδηγού των ελληνικών στρατευμάτων, του οποίου είχαν λεηλατηθεί και δύο καταστήματα στις Φιλιάτες κατά την πρώτη ιταλική κατοχή της Ηπείρου το 1917, ο δε Γκατζώνης, μετά και την νέα λεηλασία από τον Χουσεϊν Χαϋρουλά, περιήλθε εις την έσχατη ένδεια και μέχρι τον θάνατό του έζησε μεροκαματιάρης όπου έβρισκε ένα κομμάτι ψωμί.

Την 6η Νοεμβρίου 1940, ιταλικό σύνταγμα προέλασε προς το χωριό Δράγανη Παραμυθιάς (νυν Αμπελιά) και είχε οδηγό τον Βεήπ Μούχον από το Νικολίτσι, ντυμένο με ιταλική στολή και οπλισμένο με ιταλικό μουσκέτο. Κατά την εκ Σενεμηρίζης και Νικολιτσίου διέλευσή του, το σύνταγμα αυτό ενισχύθηκε και από άλλους Αλβανούς, οι οποίοι το ακολούθησαν και κατά την οπισθοχώρηση.

Την 7η Νοεμβρίου 1940 και αφού καλώς, ή κακώς, οι υπό τον στρατηγό Λιούμπαν ελληνικές δυνάμεις αναπτύχθηκαν πέρα του Αχέροντα, η δε χωροφυλακή και οι δημόσιες αρχές είχαν εκκενώσει την επαρχία πλην των σταθμών χωροφυλακής Κερασόβου και Βλαχωρίου, του οποίου εμπόδισε να φύγουν το απόσπασμα Τσακαλώτου, ο οποίος μάλιστα παρ’ ολίγον να τουφεκίσει τον σταθμάρχη Βλαχωρίου, Γούδα, για εγκατάλειψη θέσης ενώπιον του εχθρού, ενώ ο Γούδας ακολουθούσε την εντολή των προϊσταμένων του.

Η VIII Μεραρχία Ηπείρου, προς κάλυψη του πλευρού της, που κακώς είχε μείνει ακάλυπτο, απέστειλε μονάδα δύναμης τάγματος στην Σκάλα Παραμυθιάς, υπό τον αντισυνταγματάρχη Προεστάκην, αν ενθυμούμαι καλώς. Αλλιώς ο εχθρός μπορούσε να προελάσει επί της ημιονικής οδού Παραμυθιάς-Ιωαννίνων, της βασικότερης τότε οδικής αρτηρίας στην δυτική Ήπειρο.

Κατά τις 8 το βράδυ, μπήκε στην κωμόπολη της Παραμυθιάς εχθρικό αναγνωριστικό απόσπασμα δύναμης 80 ανδρών, προερχόμενο από την Δράγανη, όπου είχαν ήδη φτάσει σημαντικές εχθρικές δυνάμεις που είχαν χάσει κάθε επαφή με τα ελληνικά τμήματα, χωρίς σημαντική μάχη. Δεν τολμούσαν να επιχειρήσουν προέλαση, διότι η μεν VIII Μεραρχία κρατούσε τις θέσεις σθεναρά, καταφέρνοντας καίρια πλήγματα κατά των επιτιθέμενων Ιταλών, τόσο στο Γκραμπάλα, όσο και στον Καλαμά (τομέας Ρεπετίστης), ενώ στην Πίνδο για την μεραρχία Τζούλια άρχισαν οι μαύρες μέρες, που κατέληξαν μετά από τετραήμερο στην πλήρη διάλυσή της. Έμειναν λοιπόν οι Ιταλοί εν αναμονή εξελίξεων, αντί να επιτεθούν ταχέως προς την κατεύθυνση της Πρέβεζας, πριν το 6ο Σύνταγμα Κορίνθου οργανώσει αμυντικά την διάβαση Μποντάρι.

Έστειλαν όμως αναγνωριστικές περιπόλους, εκ των οποίων η μία εισήλθε στην Παραμυθιά. Οδηγοί του αναγνωριστικού αυτού αποσπάσματος ήταν Αλβανοί, ανάμεσά του δύο πρώην ληστές Μελέκ Σιάνης και Μεϊντή Χότζιας, από το Ζερβοχώρι και οι δύο, συμμορίτης ο πρώτος, συμμορίτης και αδελφός του Νταούκ Χότζια ο δεύτερος, ανήκουν στην δύναμη του αποσπάσματος και φέρουν ιταλική στολή και ιταλικό οπλισμό.

Οι τσάμηδες της Παραμυθιά, έχοντας επικεφαλής τον μουφτή τον Χασάν Αβδουλά, βρέθηκαν στο πηγάδι της αγοράς, όπου ήταν το Ιερό Τέμενος, όπου δέχτηκαν με αγκαλιές τους ελευθερωτές τους και ξεφώνισαν: «Ντουά στο Γιαραμπή», ήτοι δέηση προς τον Ύψιστο υπέρ των Ιταλο-αλβανικών όπλων.

Κατά την στιγμή εκείνη, πενήντα περίπου μέτρα μακριά, στο καφενείο Κυριάκη, βρίσκονταν δύο στρατιώτες και ένας λοχίας του ελληνικού στρατού, οι οποίοι για να ικανοποιήσουν τον αλκοολισμό τους, μόλις είχε σκοτεινιάσει, είχαν εγκαταλείψει τις θέσεις τους στην Σκάλα. Έπιναν και βρίσκονταν σε εύθυμη διάθεση. Όταν ειδοποιήθηκαν ότι ήρθε στην πόλη ιταλικό απόσπασμα, αρνήθηκαν να φύγουν.

Ο Σιέφης (Εσρέφ Ντίνος), Αλβανός Παραμυθιώτης, που είχε αναλάβει πολιτοφύλακας κατ’ εντολή των Ιταλών, μπήκε και τους διέταξε να τον ακολουθήσουν, και όταν έλαβε την άρνησή τους, έτρεξε να ειδοποιήσει τους Ιταλούς. Οι Έλληνες πολίτες τότε, προεξάρχοντος του Ιωάννη Μητσιώνη, αντιπροσώπου της εταιρείας Σίγγερ, τους έσυραν βιαίως και εν τάχει έξω από την πόλη. Μόλις πέρασαν την οικία Νικ. Εργολάβου, τους χτύπησε κρύος αέρας, συνήλθαν και έτρεξαν προς τις θέσεις τους, όπου φτάνοντας πυροβολήθηκαν ανεπιτυχώς από τους συναδέλφους τους κατά τις 9 το βράδυ, και αφού μίλησαν, τους άφησαν να περάσουν.

Οι πυροβολισμοί αυτοί είχαν ευχάριστη συνέχεια: οι Ιταλοί μετά την υποδοχή, τους εναγκαλισμούς και τις δεήσεις, οδηγήθηκαν από τους τσάμηδες στην πυρπόληση καταστημάτων και των οικιών. Ήδη είχε πυρποληθεί το καφενείο του Σωτήρη Κουτούπη, καιγόταν ολόκληρο το τετράγωνο, όταν στο χωριό Καρυώτι συγκεντρώθηκαν προς άμυνα μερικοί ένοπλοι υπό τους αγροφύλακες Λάμπρο Γκάτζια, και Γεώργιο Θ. Τάχια, επιζώντα εισέτι, ενισχύθηκαν και από μερικούς πρόσφυγες χωριάτες από Ψάκκα, υπό την ηγεσία του Γεωργίου Δήμα.

Οι χωρικοί εξήλθαν από το χωριό για να λάβουν αμυντική διάταξη, όταν άκουσαν τους πυροβολισμούς από την Σκάλα Παραμυθιάς, όπου ήταν τμήμα της VIII Μεραρχίας Ηπείρου και νομίζοντας ότι άρχισε ελληνική επίθεση προς εκείνο το σημείο, έτρεξαν και κατέβαλαν την ΝΑ παρυφή της Παραμυθιάς αντέρεισμα Ταμπούρι και έβαλαν κατά του πυρολυμένου κτιρίου, πέριξ του οποίου φώναζαν Ιταλοί και Τσάμηδες. Το ιταλικό απόσπασμα φοβούμενη την σοβαρή επίθεση και τον κίνδυνο να βρεθεί μεταξύ δύο πυρών, ετράπη σε άτακτη φυγή προς Δράγανη. Οι Γκάτζιας, Τάχιας και Δήμας παρασημοφορήθηκαν από την 8η Μεραρχία για την πρωτοβουλία τους αυτή.

Κατά την κατοχή όμως ο Δήμας υπέστη βασανιστήρια από τους Αλβανούς και την ιταλική καραμπινερία και εμπρησμό της οικίας του. Ομοίως ο Τάχιας συνελήφθη δις από την καραμπινερία Παραμυθιάς και κακοποιήθηκε, συλλήψεις που έγιναν με διάφορες προφάσεις.

Ο Σιέφης, που είχε αναλάβει ως πολιτοφύλακας κατ’ εντολή των Ιταλών, συνελήφθη μετά από εκείνη την ημέρα από τον στρατό μας, οδηγήθηκε σε έκτακτο στρατοδικείο, όπου καταδικάστηκε σε θάνατο.

Μπροστά από την προέλαση του 6ου συντάγματος Κορίνθου και του τάγματος Προεστάκη, οι Ιταλοί αποσύρθηκαν πέρα του Καλαμά, φοβούμενοι ότι θα πάθουν ότι και η μεραρχία αλπινιστών στην Πίνδο. Τότε, ολόκληρος ο πληθυσμός της Παραμυθιάς, ο χριστιανικός βέβαια, μετέφερε στους ώμους (μην υπάρχοντας άλλα μεταφορικά μέσα) όλη την διαθέσιμη ξυλεία από τα ξυλουργεία της Παραμυθιάς, μέχρι Μενίνα, προς γεφύρωση του Καλαμά.

Στα εδάφη που ανακτήθηκαν από τον στρατό μας, οι χωροφύλακες και αγροφύλακες υπό τον ανθυπασπιστή Γυπάκη και αγρονόμο Καρβούνη, συγκέντρωσαν εν τάχει τους άνδρες Αλβανοτσάμηδες και τους οδήγησαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Κόρινθο και Χίο.

Για να τους συλλάβουν οι αγροφύλακες, οι οποίοι κυρίως γνώριζαν τους συνεργάτες των Ιταλών κατά πρόσωπο, έφθασαν μέχρι τα σύνορα. Πολλοί Αλβανοί σταμάτησαν εκεί, όταν εκδιώχθηκαν οι Ιταλοί, νομίζοντας πως είναι ασφαλείς. Ήταν από εκείνους που παρακολουθούσαν τον ιταλικό στρατό νικητή, αλλά τον εγκατέλειψαν όταν ετράπη σε φυγή. Στις σημειώσεις μου έχω τα ονόματα δύο εξ αυτών, συλληφθέντων στην κορυφογραμμή Βέρβα, τους Σελήμ Λιατίφ από Κορύτιανη και τον Σαντήκ Κερίμ από Σενεμηρίζα.

Όπως με τις ανοιξιάτικες ψιχάλες, εξαπατώνται οι κόχλοι και ανυψώνουν το κεφάλι, έτσι και με την ιταλική προέλαση των πρώτων ημερών, οι Αλβανοτσάμηδες νομίζοντας ότι έσβησε η Ελλάδα, αποκάλυψαν τον πραγματικό τους εαυτό.

Προ ετών ανέγνωσα, χωρίς να συγκρατήσω στοιχεία, ότι και οι Γερμανοί ασχολούμενοι με τον ελληνο-ιταλικό πόλεμο περιγράφουν με μελανά χρώματα τους Αλβανούς, πρώτους στις λεηλασίες και τελευταίοι στην μάχη. Μία των αιτιών της ιταλικής ήττας θεωρούν την κακή εκτίμηση από τους Ιταλούς, των στρατιωτικών δυνατοτήτων των Αλβανών εν γένει.

* Απο το βιβλίο του Βασίλειου Παυλίδη: Οι Αλβανοτσάμηδες της Παραμυθιάς και η Κατοχή

paramythia-online.gr

Εγγραφή σε: Σχόλια ( Atom )