Ελαιοκαλλιέργεια στη Θεσπρωτία - Γράφει ο Βασίλης Μουσελίμης

Η Θεσπρωτία δεν είναι γνωστή για την ελαιοκομία της όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα. Ωστόσο η ελαιοκαλλιέργεια καταλαμβάνει έκταση περίπου 120.000 στρεμμάτων με κυρίαρχες ποικιλίες τη λιανολιά Κέρκυρας, την τοπική μεσόκαρπη (Χονδρολιά Ηγουμενίτσας) και την τοπική «Μπολιάνας» που γενετικά ταυτίζεται μάλλον με την Αμφίσσης.

Ανοίγω την κουβέντα την εποχή αυτή με αφορμή ωραιόσχημες προεκλογικές αναφορές περί ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα χωρίς κάποια συγκεκριμένα στοιχεία μιας και η πληθώρα υποψηφίων δεν θέλει να θέσει το δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων.

Θέτω τα παρακάτω (υποκειμενικά) αξιώματα προς προβληματισμό, γνωστοποίηση, πρόταση και ενημέρωση:
 

Από την πλευρά των παραγωγών:
α. Για το ελαιόλαδο: Παράγουμε ελαιόλαδο σαν να είναι το καλύτερο του κόσμου, όχι βάσει ποιοτικών χαρακτηριστικών (οργανοληπτικά ή χημικά) αλλά κυρίως «γιατί είναι το δικό μας και δεν ρίχνουμε τίποτα στα κτήματά μας». Το πιο πιθανό είναι τα κτήματα να είναι «άδεια» και τα δένδρα τόσο πεινασμένα που μετά βίας να παράγουν ένα ελάχιστο των δυνατοτήτων τους. Το πιο βέβαιο είναι ότι λόγω της κατάστασης ή της λειτουργίας των περισσότερων ελαιοτριβείων της περιοχής το παραγόμενο ελαιόλαδο σπάνια χαρακτηρίζεται «παρθένο», συνήθως συμπίπτει με την κατηγορία του «ελαιολάδου» (βλέπε κατηγορίες ελαιολάδου εδώ) ενώ για «εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο» άλλα λόγια να αγαπιόμαστε… Θυμίζω, η εθνική και κοινοτική νομοθεσία ορίζει από το 1991 (…πρόσφατα δηλαδή) ως «εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο» το ελαιόλαδο που έχει οξύτητα κάτω από 0,8 και διάφορα άλλα χημικά χαρακτηριστικά ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ οργανοληπτικά ελαττώματα. Εν τω μεταξύ αρκεί ένα πλαστικό σακί να φιλοξενήσει τις ελιές για λίγες ώρες για να υποβαθμίσει το ελαιόλαδο. Επιστήμη; Όχι, ενημέρωση.
β. Για τον τρόπο καλλιέργειας. Ευτυχώς οι παλαιότερες γενιές μας μετέφεραν τόση γνώση, τις περισσότερες φορές εξειδικευμένη σε τέτοιο βαθμό που συναντούμε καλλιεργητικά πρωτόκολλα με ονοματεπώνυμο καλλιεργητή, που δε χρειάζεται η συνδρομή ειδικών. Το πολύ πολύ μια παράνομη εισαγωγή λιπάσματος από την ευρύτερη γειτονιά, (τζάμπα σπουδάζουν 5 χρόνια οι γεωπόνοι και για τις συνθήκες μεταφοράς, αποθήκευσης και χρήσης των χημικών λιπασμάτων, πληρώνουν και ένα φορτίο παράβολα για την εμπορία; μάλλον κορόιδα πρέπει να είναι). Ωραίο λιμάνι έχουμε άλλωστε, να μην το εκμεταλλευτούμε; Στα δε κλαδέματα πρέπει να αναφερθεί ειδικό άρθρο με πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Τέτοιο κατακρεούργημα της παραγωγικότητας θέλει κόπο, δε λέω…
γ. Για τη βρώσιμη ελιά. Πράγματι, έχουμε ωραία ελιά. Αγρινίου. Χημική.

2. Από την πλευρά των γεωπόνων:
Ελαιοκαλλιέργεια; Πως είπατε; Μόλις τελειώσουμε με τα (χημικά) μανταρίνια…

3. Από την πλευρά των τοπικών αρχών:
Δεν έχει περάσει πολύς καιρός που η Κοιν.Σ.Επ. A.G.R.O. κατέθεσε συγκεκριμένη πρόταση (πιστοποιημένη μέθοδο ελαιοκαλλιέργειας για μετρήσιμη αύξηση της αξίας του Ηπειρωτικού προϊόντος – αφορά Θεσπρωτία, Άρτα, Πρέβεζα) στην Περιφέρεια Ηπείρου, σε συνεργασία με την Ιατρική Ιωαννίνων, τη Φαρμακευτική Αθηνών, το Ινστιτούτο Τεχνολογικής Έρευνας, το τμήμα Βιοτεχνολογίας στο Ηράκλειο κ.ά. πολλούς και ο κ. Περιφερειάρχης (Αλ.Καχριμάνης) ουσιαστικά μας πέταξε έξω από το γραφείο του επειδή «μόλις ακούω Κοιν.Σ.Επ και κάτι τέτοια κάτι παθαίνω…» (αλλεργία στη συνεργασία νέων επιστημόνων από την Ήπειρο πρέπει να ήταν, δεν εξηγείται αλλιώς…) Κρίμα στην προεργασία από τον κ. Κάτσιο και την κα Καλογιάννη… Ενδεχομένως αν ευδοκιμούσαν ελαιόδενδρα κατά Μέτσοβο μεριά να έδειχνε μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Τώρα γιατί το «Ερευνώ – Καινοτομώ» βαθμολόγησε την πρόταση με άριστα (μοναδική που αρίστευσε) άγνωστο… Τέλος πάντων, τις ιδέες μας και σε άλλες πολιτείες (δρ. Γκορέζης και δρ Κολοκυθά καλή συνέχεια στο Βέλγιο και δρ Δημητρίου στη Σουηδία, δρ Μπότζιος – Βαλασκάκης στο ΚΑΠΕ), μήπως είχαμε και κάποιο παράδειγμα να επιδείξουμε; (βλέπε Olithea Corfu, παρουσίαση και δυναμική εξαγωγή στην Ελβετία, βλέπε Ελαιών, ένας υγειοπροστατευτικός «δυναμίτης» κατά τη Φαρμακευτική Σχολή – αναφορές σε προηγούμενα άρθρα και πολλά άλλα).

4. Από την πλευρά των υπόλοιπων κλάδων, κυρίως επαγγελματιών του τουρισμού:

Κατανοητός ο παραλογισμός (όχι τυχαία) των κεντρικών πολιτικών επιλογών στον τομέα της οικονομίας αλλά η απαξίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών λόγω κόστους έχει μεγάλη συνεισφορά στη γενικότερη υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος. Επειδή το θέμα είναι η ελαιοκαλλιέργεια υπάρχουν πλέον χειροπιαστά παραδείγματα επιτυχημένης αύξησης εσόδων του τουρισμού με τη βοήθεια των τοπικών προϊόντων. Αρχής γενομένης από την εστίαση. Αρκετά με τα ταγγισμένα «δικά μας» ελαιόλαδα. Το γεγονός ότι οι παλιότεροι σταθεροί τουρίστες (που απέκτησαν παραθεριστικές κατοικίες κατά Σύβοτα μεριά) μπαίνουν στη διαδικασία πώλησης και εξόδου, είναι από τη γενικότερη υποβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Κυρίως βέβαια βασικών υποδομών αλλά προφανώς και της εστίασης (ως απόρροια γενικότερης απαξίωσης της περιοχής).

Προτάσεις:

1. Τα χρήματα της δακοκτονίας να διατεθούν για ενημέρωση και εκπαίδευση. Τι σημαίνει ελαιόλαδο, τι είναι ποιότητα ελαιολάδου, πως καλλιεργούμε. Βαρύτητα στην πρώιμη (κανονική) συγκομιδή – εικόνα ελαιοσυλλογής μετά το Νοέμβρη είναι από λυπηρή έως θλιβερή. Και επειδή το ποσοστό ελαιοπεριεκτικότητας έχει καταντήσει πυρηνική φυσική συνοψίζω: Μέγιστη ελαιοπεριεκτικότητα έχει ο καρπός που αρχίζει να αλλάζει χρώμα (σε ιώδες – μωβ). Το ποσοστό βάρους ελαιολάδου επί νωπού μεγαλώνει όσο περνάει ο καιρός αλλά το απόλυτο βάρος του ελαιολάδου μειώνεται από ένα σημείο και έπειτα. Και ταυτόχρονα ξεκινά η ποσοτική και ποιοτική υποβάθμιση. Όποιος θέλει να το καταλάβει κερδίζει. Ποιότητα, ποσότητα και χρήμα.
2. Ελαιοτριβεία: γιατί τόση μάλαξη πια; Λιγότερους χρόνους, καθαρότερα μηχανήματα, χαμηλότερες θερμοκρασίες, φίλτρο στο τέλος (για τους θιασώτες του αφιλτράριστου ας βελτιώσουν όλα τα άλλα και να δώσουν βάρος στην υγειοπροστατευτική ένδειξη, αλλιώς είναι σαν να φοράμε «κοστούμι με παντόφλες». Και πολλά, απλά πράγματα, ακόμη.
3. Δήμοι και περιφέρειες: Θέλετε περισσότερα χρήματα από ενέργεια; Αφήστε τη δήθεν ανάπτυξη των πετρελαίων (διαβάστε στοιχειωδώς καμιά μελέτη – από τις σοβαρές, όχι από τις στείρες αντιπολιτευτικές – για τις επιπτώσεις στην τοπική οικονομία και κυρίως στον πρωτογενή τομέα και στον τουρισμό) και συνεργαστείτε π.χ. για μονάδες επεξεργασίες λυμάτων. Και λύνουν προβλήματα αποβλήτων και χρήματα φέρνουν. Όχι μόνο από ελαιοτριβεία. Δε λέω, είναι πολλά τα λεφτά από τις πετρελαϊκές (ως χορηγίες σε κοινοφελείς δράσεις εννοώ, όχι κάτι ύποπτο, προς Θεού). Το Oil μπορεί να είναι για το συμφέρον όλων, το Olive Oil όμως. Το άλλο δυστυχώς όχι.
4. Δημιουργία ταυτότητας τοπικής γαστρονομίας. Δε μαγειρεύει μόνο η μάνα μας τις καλύτερες πίτες. Τα καλύτερα πιάτα γίνονται με καλά προϊόντα. Ντόπιας παραγωγής. Από έμπειρους επαγγελματίες (που ξενιτεύονται).
5. Καλός ο καφές. Στο χωράφι είναι καλύτερος. Στην ανάπαυλα των εργασιών.
6. Λιγότερος εγωισμός από όλους…