07/14/19 - thespro.gr - Ηγουμενίτσα, Θεσπρωτία

Ήθη, έθιμα, χορός, τραγούδι στο επιτυχημένο 10ο αντάμωμα Σαρακατσαναίων Θεσπρωτίας

Ήθη, έθιμα, χορός, τραγούδι κυριάρχησαν στο επιτυχημένο 10 αντάμωμα Σαρακατσαναίων Θεσπρωτίας, που έγινε το βράδυ της Παρασκευής 12 Ιουλίου, στο δικό τους χώρο, στη σαρακατσάνικη στάνη, στο "Τσιπουρίκι" Ηγουμενίτσας.

Και για μια ακόμη φορά έδωσαν το στίγμα της δικής τους παράδοσης, μέσα από μουσικοχορευτικά δρώμενα. Χόρεψαν τμήματα μεγάλων και μικρών, έπαιξε κλαρίνο ο Γιώργος Τσουμάνης, ενώ τραγούδησαν η Κατερίνα Μπόνια, ο Νίκος Γιαννακός και ο Κων/νος Κωνσταντάκος.

Ανεξάρτητα από τις μετακινήσεις τους και τον εναλλασσόμενο τόπο διαμονής τους, έχουν τα ίδια ήθη και έθιμα και κυρίως μιλούν την ίδια γλώσσα, την Ελληνική, απαλλαγμένη από ξένα στοιχεία, αναλλοίωτη, που φέρει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της δωρικής διαλέκτου.

Αναλλοίωτοι και αμόλυντοι από αλλόφυλες επιμειξίες παρέμειναν οι Σαρακατσιάνοι, οι «καταλαγαρώτεροι Έλληνες», όπως έγραψε ο Στέφανος Γρανίτσας.

Διατήρησαν τα έθιμα, τις συνήθειες και τους κανόνες συμπεριφοράς και διαβίωσης κατά τρόπο πιστό και αυθεντικό.

Στηρίχθηκαν στα παραδοσιακά τους έθιμα και στην ελληνική τους ταυτότητα και δεν επέτρεψαν στην περιβάλλουσα αλλοεθνή και ξενόγλωσση κοινωνία να εισβάλλει στη δική τους.

Η οικονομική τους ευρωστία και αυτονομία και η διαβίωσή τους σε καλύτερες υλικές συνθήκες τους οδήγησε, σε μια ουσιαστικά και τυπικά, εσωτερίκευση, τήρηση και εφαρμογή των εθιμικών κανόνων διαβίωσης και κοινωνικής συμπεριφοράς.

Ο τρόπος ζωής τους ήταν οργανωμένος με ένα είδος ποιμενικής συνεργασίας, το «Τσελιγκάτο».

Είτε βρίσκονταν στα βουνά για ξεκαλοκαιριό, είτε το χειμώνα στα χειμαδιά, αδέρφια, πρωτοξαδέρφια και δεύτερα ξαδέρφια έσμιγαν τα κοπάδια τους σε ένα είδος συνεταιρισμού, για την καλλίτερη παραγωγική συνεργασία και διάθεση των κτηνοτροφικών τους προϊόντων.

Το σπίτι των Σαρακατσαναίων (το κονάκι), που το κατασκεύαζαν μόνοι τους, ήταν ένα καλύβι με σάλωμα και ήταν δυο τύπων:

Το ορθό κονάκι (κωνοειδής καλύβα), που κατέληγε στην κορυφή του σε σταυρό και είχε στο κέντρο την εστία (φωτογώνι) και γύρω-γύρω διασκευασμένους χώρους όπου τοποθετούσαν ρούχα, είδη μαγειρικής κ.τ.λ., ενώ υπήρχε σταθερή θέση για το εικόνισμα.

Ο πλάγιος τύπος με δίρριχτη στέγη που κατασκευαζόταν από κορμούς δέντρων, ξύλα (πελεκούδια) και κλαδιά ελάτων (μπάτσες). Τα «κονάκια», ο οικισμός δηλ. το σύνολο των νομαδικών οικογενειών αποτελούσε τη Στάνη.

Στάνη και τσελιγκάτο δεν ταυτίζονταν.

Μπορεί μια στάνη να είχε δυο ή περισσότερα τσελιγκάτα. Το αντίστροφο όχι.

Η Σαρακατσάνικη οικογένεια ήταν πατριαρχική.

Αυστηρή πειθαρχία και άγραφοι απαρασάλευτοι νόμοι όριζαν τη συμπεριφορά του κάθε μέλους της. Αρχηγός της οικογένειας ήταν ο άνδρας, ο πατέρας.

Στον πατέρα και τη μάνα υπήρχε απόλυτος σεβασμός.

Ο στυλοβάτης της οικογένειας ήταν η γυναίκα, που σήκωνε όλο το βάρος των ευθυνών.

Αυτή είχε καθημερινά αναλάβει όλες τις δουλειές του νοικοκυριού (να φέρει ξύλα, ν” ανάψει φωτιά, να φέρει νερό από τη βρύση με τη βαρέλα, να περιποιηθεί τα παιδιά, να κάμει το νοικοκυριό του κονακιού κ.τ.λ.), αλλά και τις εξωτερικές δουλειές των προβάτων (παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων, κατασκευή, στρώσιμο, ξέστρωμα μαντριών κ.τ.λ.).

Η ρόκα, για το γνέσιμο του μαλλιού, ήταν η αχώριστη συντροφιά της.

Όπου κι αν πήγαινε την είχε μαζί της.

Το γνέσιμο του μαλλιού ήταν για τη Σαρακατσάνα ευχαρίστηση και «σκόλη».

Εκείνο όμως που την κρατούσε «σκλαβωμένη» ήταν ο αργαλειός.

Η Σαρακατσάνα ήταν μια αφανής ηρωίδα της καθημερινής ζωής. Έπρεπε να υπηρετεί την οικογένεια.

ΚΑΤΟΨΗ