.gif)
Η Θεωρία του Ψόφιου Αλόγου στη Διοίκηση Οργανισμών | Γράφει ο Γιάννης Στάθης
thespro.gr
Δευτέρα, Οκτωβρίου 06, 2025
Η Θεωρία του Ψόφιου Αλόγου στη Διοίκηση Οργανισμών | Γράφει ο Γιάννης Στάθης
THE DEAD HORSE THEORY
«όταν ανακαλύψεις ότι ιππεύεις ένα νεκρό άλογο, η καλύτερη απόφαση είναι να ξεπεζέψεις». Παροιμία της φυλής των Ντακότα.
Η θεωρία του ψόφιου αλόγου αποτελεί μια μεταφορική προσέγγιση για να περιγράψει την επιμονή ανωτάτων στελεχών και οργανισμών, σε αποτυχημένες στρατηγικές, έργα ή πολιτικές, παρά τα απολύτως σαφή στοιχεία ότι αυτές δεν αποδίδουν πλέον. Χρησιμοποιείται ως εργαλείο ανάλυσης οργανωσιακής συμπεριφοράς και λήψης αποφάσεων.
Στο πλαίσιο της άσκησης διοίκησης, η θεωρία αυτή φωτίζει ένα διαχρονικό πρόβλημα οργανωσιακής αδράνειας: την αδυναμία εγκατάλειψης μιας αποτυχημένης πρωτοβουλίας, εξαιτίας πολιτικών, ψυχολογικών ή γραφειοκρατικών παραγόντων.
Θεωρητικό υπόβαθρο
Η θεωρία του ψόφιου αλόγου σχετίζεται στενά με έννοιες όπως:
Sunk Cost Fallacy (σφάλμα βυθισμένης δαπάνης): η τάση των ανθρώπων να συνεχίζουν να επενδύουν σε κάτι που αποτυγχάνει, επειδή έχουν ήδη επενδύσει πολλά σε αυτό.
Organizational Inertia (οργανωσιακή αδράνεια): η δυσκολία ενός οργανισμού να προσαρμοστεί σε νέα δεδομένα.
Escalation of Commitment (κλιμάκωση της δέσμευσης): η αυξανόμενη δέσμευση πόρων σε ένα αποτυχημένο έργο, με την ελπίδα ότι θα “ανακάμψει”.
Αυτές οι έννοιες αποτελούν θεμελιώδεις παράγοντες που εξηγούν γιατί “ο οργανισμός συνεχίζει να καβαλάει το ψόφιο άλογο”.
Ουσία της θεωρίας
Η θεωρία υποστηρίζει ότι, όταν ένα έργο, ένα προϊόν ή μια στρατηγική έχει αποτύχει λειτουργικά ή οικονομικά, η λογική και επιβεβλημένη απόφαση είναι η εγκατάλειψή του.
Ωστόσο, οι οργανισμοί αρκετά συχνά δεν δρουν με βάση τη λογική. Αντίθετα, αναπτύσσουν μηχανισμούς άρνησης και δικαιολόγησης, προσπαθώντας να “αναστήσουν” το άλογο.
Στην πραγματικότητα πολλοί οργανισμοί (κυβερνητικοί, επιχειρήσεις) όταν έχουν να αντιμετωπίσουν ένα «ψόφιο άλογο» ακολουθούν τις παρακάτω «προηγμένες στρατηγικές»:
1. Αγοράζεις πιο μεγάλο μαστίγιο
2. Αλλάζεις αναβάτη
3.Απειλεις το άλογο με εξόντωση
4. Συστήνεις επιτροπή ειδικών για να μελετήσεις ενδελεχώς το άλογο
5. Οργανώνεις επισκέψεις σε διάφορες χώρες για να μάθεις πώς οι άλλοι ιππεύουν ένα ψόφιο άλογο.
6. Επαναδιατυπώνεις τις προδιαγραφές απόδοσης σε χαμηλότερα επίπεδα, για όλα τα άλογα προκειμένου να συμπεριληφθούν και τα ψόφια άλογα
7. Κατατάσσεις το ψόφιο άλογο στην κατηγορία “ζωντανά με μικροπροβλήματα”
8. Προσλαμβάνεις εξωτερικούς συνεργάτες για να καβαλήσουν το άλογο
9. Συγκεντρώνεις πολλά ψόφια άλογα μαζί για να αυξήσεις την ταχύτητα
10. Διαθέτεις πρόσθετους οικονομικού πόρους για την εκπαίδευση, με σκοπό την αύξηση της απόδοσης του ψόφιου αλόγου
11. Πραγματοποιείς μελέτη αποδοτικότητας, η οποία θα εξετάσει εάν ελαφρότεροι αναβάτες βελτιώνουν τις επιδόσεις του ψόφιου αλόγου
11. Ανακοινώνεις ότι το ψόφιο άλογο κοστίζει λιγότερο στο κράτος επειδή χρειάζεται να το ταΐσεις, προκαλεί χαμηλότερο κόστος συνεπώς επιβαρύνει την εθνική οικονομία πολύ λιγότερο από τα ζωντανά άλογα
12.Επαναπροσδιορίζεις τα ελάχιστα επίπεδα απόδοσης για όλα τα άλογα και
13. Προάγεις το ψόφιο άλογο σε διευθυντική θέση για να προσλάβει άλλο άλογο..
Όλες αυτές οι πρακτικές διατηρούν την ψευδαίσθηση προόδου, ενώ στην πραγματικότητα διαιωνίζουν την αποτυχία.
Ψυχολογικοί και οργανωσιακοί μηχανισμοί
Η επιμονή σε ένα “ψόφιο άλογο” εξηγείται από ένα σύνολο ψυχολογικών και διοικητικών μηχανισμών:
Ψυχολογικοί παράγοντες
Φόβος αποτυχίας: Η παραδοχή ότι ένα έργο απέτυχε βιώνεται ως προσωπική ή ηγετική αποτυχία.
Ανάγκη δικαίωσης: Τα στελέχη θέλουν να αποδείξουν ότι οι προηγούμενες αποφάσεις τους ήταν σωστές.
Υπερβολική αισιοδοξία: Η πεποίθηση ότι “με λίγο περισσότερη προσπάθεια” το έργο θα πετύχει.
Οργανωσιακοί παράγοντες
Γραφειοκρατία: Η αργή λήψη αποφάσεων και η έλλειψη ευελιξίας.
Ιεραρχικές δομές: Οι κατώτερες βαθμίδες διστάζουν να αμφισβητήσουν κακές αποφάσεις ανώτερων.
Πολιτικά συμφέροντα: Ορισμένα έργα διατηρούνται για λόγους κύρους ή εσωτερικών ισορροπιών.
Επιπτώσεις στη διοικητική πρακτική
Η συνέχιση ενός “ψόφιου” έργου ή πολιτικής έχει σοβαρές συνέπειες:
Σπατάλη πόρων: Οικονομικοί, ανθρώπινοι και χρονικοί πόροι καταναλώνονται άσκοπα.
Απώλεια ευκαιριών: Οι οργανισμοί χάνουν τη δυνατότητα να επενδύσουν σε νέες, βιώσιμες πρωτοβουλίες.
Απώλεια αξιοπιστίας: Η συνέχιση μιας αποτυχημένης πολιτικής μειώνει την εμπιστοσύνη εργαζομένων και συνεργατών.
Ενίσχυση του φόβου και της αδράνειας: Οι εργαζόμενοι μαθαίνουν ότι “καλύτερα να μη ρισκάρεις” παρά να προτείνεις αλλαγές.
Διαχείριση και αντιμετώπιση
Για να αποφευχθεί η “παγίδα του ψόφιου αλόγου”, οι οργανισμοί πρέπει να αναπτύξουν μηχανισμούς έγκαιρης αναγνώρισης και αποδέσμευσης.
Ενδεικτικές πρακτικές:
1. Αντικειμενική αξιολόγηση έργων με σαφείς δείκτες απόδοσης (KPIs, key performance indicators)
2. Καλλιέργεια κουλτούρας μάθησης, όπου η αποτυχία αντιμετωπίζεται ως εμπειρία, όχι ως στίγμα.
3. Ενδυνάμωση στελεχών να εκφράζουν ανοιχτά προβλήματα ή αμφιβολίες.
4. Εφαρμογή συστημάτων διακοπής έργου (project termination systems), με σαφή κριτήρια διακοπής.
5. Αναθεώρηση στρατηγικών σε τακτά διαστήματα, με βάση δεδομένα, όχι φανταστικές προσδοκίες.
Συμπέρασμα
Η θεωρία του ψόφιου αλόγου (ή αλλιώς “dead horse theory”) δεν είναι επιστημονική θεωρία, αλλά μια σατιρική – φιλοσοφική μεταφορά που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ανθρώπινη ή οργανωσιακή εμμονή σε αποτυχημένες καταστάσεις. Δηλαδή, όταν κάτι έχει αποδειχθεί ότι δεν λειτουργεί, αλλά συνεχίζουμε να το “καβαλάμε”, προσπαθώντας να το “διορθώσουμε” ή να το “βελτιώσουμε”, αντί να το εγκαταλείψουμε και να κινηθούμε προς κάτι νέο. Η θεωρία του" ψόφιου αλόγου" μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο διοικητικής επίγνωσης.
Υπενθυμίζει στους ηγέτες και τα στελέχη ότι η επιμονή δεν είναι πάντοτε αρετή, και ότι σε έναν κόσμο που αλλάζει ταχύτατα, η ευελιξία και η έγκαιρη αποδοχή της πραγματικότητας είναι καθοριστικής σημασίας.
Η ικανότητα ενός οργανισμού να “ξεπεζεύει από το ψόφιο άλογο” δεν αποτελεί ένδειξη αδυναμίας αλλά ένδειξη διοικητικής ωριμότητας, αυτογνωσίας και στρατηγικής διορατικότητας.
Γιάννης Σταθης
Αθήνα
Οκτώβριος 2025
.jpg)
.gif)
.gif)
.gif)
.gif)
.png)
.jpg)
