Ήπειρος: Ειδήσεις από το παρελθόν

Ήπειρος: Ειδήσεις από το παρελθόν

Ηγουμενίτσα

• Οι δημοσιευόμενες «ειδήσεις» του παρελθόντος αντλούνται από την αθηναϊκή εφημερίδα ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ, οι οποίες αναφέρονται στην περίοδο Φεβρουάριος 1853-Φεβρουάριος 1856.

Έτσι παρελαύνουν σ’ αυτές οι εξεγέρσεις των Ηπειρωτών κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ακόμα το 1853 επισκέπτεται τα Γιάννενα ο «φιλέλλην ποιητής Ρεγάλδης», ο οποίος συναντάται στη Ζωσιμαία σχολή με τον φιλόλογο Αναστάσιο Σακελαρίου και τον μαθηματικό Σπυρίδωνα Μανάρη, στην οποία και εδίδασκον. Η κόρη του Σ. Μανάρη παντρεύτηκε τον Πολωνό μηχανικό Ζίκμουντ Μινέικο, η κόρη του οποίου Σοφία, παντρεύτηκε τον Αχαιό πολιτικό Γεώργιο Παπανδρέου. Παρελαύνει επίσης ο ένθερμος φιλέλλην, ο Άγγλος Πρόξενος της Πρέβεζας, Σώντερς, αλλά και οι Τσάμηδες της Θεσπρωτίας, ανηλεείς στην συμπεριφορά τους προς τους χριστιανούς.

Οι άλλες «ειδήσεις» αντλούνται από τα ετήσια ημερολόγια της εποχής, τα οποία προβάλλουν διακεκριμένους Ηπειρώτες της εποχής και παλαιότερων εποχών, όπως οι Ηπειρώτες Πατριάρχες Ιωάσαφ Β’ ο μεγαλοπρεπής (1550-1565) διά τον οποίον ο γνωστός Μεσαιωνολόγος Μανουήλ Γεδεών (1864-1937), έγραψε ότι «υπήρξεν εις των λαμπροτέρων μετά την άλωσιν Πατριαρχών» και προ αυτού ο άλλος Ηπειρώτης Ιερεμίας Α’ (1522-1545). Επίσης εμφανίζεται ο γνωστός Ηπειρώτης συγγραφέας και δημοσιογράφος Χρήστος Χρηστοβασίλης (1862-1937) να επισκέπτεται την Οδησσό. Ακόμα ο γιαννιώτης γιατρός Ιωάννης Χαρισιάδης, στα Γιάννενα το 1904 και στην Τάντα της Αιγύπτου το 1910. Ακόμα ο Μητροπολίτης Παραμυθίας Νεόφυτος και ο δημοσιογράφος Γεώργιος Χατζής-Πελλερέν.

Αλλά ας παραθέσουμε επί λέξει τις «ειδήσεις» τις οποίες αλιεύσαμε από αθηναϊκή εφημερίδα και διάφορα ημερολόγια, που βρίσκονται στην Παπαχαραλάμπειο βιβλιοθήκη της Ναυπάκτου.

Οι ειδήσεις

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ, 28.11.1853 –ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ. Εις το 8φυλλον του Πανελληνίου είδομεν τον φιλέλληνα ποιητήν Ρεγάλδην περιγράφοντα το Τανζιμάτ, και απονέμοντα διακαιοσύνην εις την φιλάνθρωπον και φιλελληνικήν διαγωγήν του εν Πρεβέζη αγγλικού προξένου. Ας το ακολουθήσωμεν και σήμερον εις άλλας τινάς περί της Ηπείρου παρατηρήσεις του.

«…Επήγα να επισκεφθώ το γυμνάσιον των Ζωσιμάδων, ούτω ονομασθέν εκ του ονόματος των θεμελιωτών αυτού Ιωαννιτών, αποβιωσάντων εν Ρωσσία, αφού εκληροδότησαν υπέρ του γυμνασίου τούτου ετησίαν πρόσοδον ταλήρων βενετικών 3.478 […]. Στραφείς τότε εις τα δεξιά εμβήκα εις εν δωμάτιον των παραδόσεων, όπου ο γυμνασιάρχης Αναστάσιος Σακελλάριος εκ Ζαγορίου, εδίδασκεν εις διαφόρους νέους την ελληνικήν φιλολογίαν. Παρ’ αυτού έμαθα ότι το γυμνάσιον τούτο έχει 250 μαθητάς και επτά τάξεις […]. Διερχόμενος τας τάξεις ταύτας, απήντησα τον καθηγητήν Σπυρίδωνα Μανάρη, άνδρα πολυμαθή διδάσκαλον των μαθηματικών, της γεωγραφίας, της Ιστορίας και της Εμπορικής διπλογραφίας […].

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ, 10.11.1853 –«… ο κύριος Σώνδερς ήλθεν εις Πρέβεζαν την 5 Ιουλίου 1835. και από της ημέρας εκείνης πρώτη αυτού φροντίς ήτο να προστατεύη τους χριστιανούς, τους ραγιάδες της Τουρκίας, ανθιστάμενος κατά της αδικίας, της αρπαγής, και καθόλου των Μωαμεθανών διοικητών. Όθεν και όλοι οι πιστεύοντες εις τον Χριστόν αναπέμπουν πανταχόθεν εις αυτόν ευλογίας. […].

Την 9 Σεπτεμβρίου του έτους 1841, ο Πρόξενος της Αγγλίας έφερε μεθ’ εαυτού από Πάργας εις Πρέβεζαν δύο ορφανά κοράσια Μαρίαν και Αικατερίνην, το μεν ένδεκα το δε επτά ετών, προ τετραετίας διατελούντα υπό την δουλείαν των Οθωμανών αδελφών Χουσεΐν και Μουσταφά Βαϊρακτάρων, και ελευθερώσας αυτά τα απέστειλαν εις Κέρκυρα, προς την Ιονικήν κυβέρνησιν […].

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ, 19.11.1853 –«… καθά δε ειδοποιούμαι εξ Άρτης, … εφονεύθη εκεί παρά τινός χωροφύλακος του Καϊμακάμπεη Άρτης, Άραβας το γένος καλουμένου Αχμέτη, ο εκατόνταρχος της εκείσε αλβανικής φρουράς Μουχαμέτ Πρόνιος, εκ Παραμυθίας, άνθρωπος με επιρροήν και υπόληψιν εις τον τόπον του. την δ’ σπιούσαν εφονεύθη καθ’ οδόν αποστελλόμενος εις Ιωάννινα και ο φονεύς Άραψ παρά των Τζάμιδων, οπαδών του φονευθέντος, ενεδρευόντων εις την γέφυραν του ποταμού Άρτης, και η κεφαλή του Άραβος τούτου εκρεμάσθη άνωθεν του μνημείου του εκατόνταρχου. […].

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ, 1833. «… Ο Ιωάσαφ Β’ αριθμείται δέκατος έβδομος πατριάρχης μετά τον Γενάδιον Σχολάριον, ην δε Ηπειρώτης την πατρίδα, εκ χωρίου τινός Κράψι, ούτω και σήμερον καλουμένου, κειμένου δ’ εν τη περιοχή Μαλακασίου. Ίσως εγεννήθη εν αρχαίς του 16ου αιώνος, τα δε ελληνικά εδιδάχθη υπό Ιωάννη τον Ζυγομυλάν, […] ο Ιωάσαφ ην συμπολίτης του αειμνήστου Ιερεμίου Α’, υπ’ αυτού δε και προήχθη εις τον μητροπολιτικόν θρόνον της Ανδριανουπόλεως. […].

Κ. Φ. Σκόκου, Ημερολόγιον 1897. Ο αοίδιμος Κωνστ. Ρωμαΐδης γεννηθείς εν Κονίτση της Ηπείρου, και διακούσας τα εγκύκλια μαθήματα εν τη γεραρά Ζωσιμαία Σχολή, απήλθεν εις Ευρώπην νεώτατος, όπου εις διάφορα καλλιτεχνικά κέντρα επεδόθη εις την εκμάθησιν καλλιτεχνικών επιστημών […]. Ου μόνον ως καλλιτέχνης διέπρεψεν ο Κωνσταντίνος Ρωμαΐδης αλλά και ως βιομήχανος και ως αρχιτέκτων. […].

Κ. Φ. Σκόκου, Εθνικόν Ημερολόγιον, 1902. «… Συνεγευμάτιζον πρό τινών ετών μετά του Χρ. Χρηστοβασίλη παρά τω Γρηγ. Μαρασλή, όστις διαρκούντος του γεύματος μεταξύ άλλων μας ανέφερε και περί της Φιλικής Εταιρείας, ής μέλος ενεργόν υπήρξε και ο αείμνηστος πατήρ του […]. Εις επτά περίπου χιλιάδας ανέρχονται οι Έλληνες της Οδησσού, εν οίς αρκετοί έμποροι, τραπεζίται, βιομήχανοι, μεγαλοκτηματίαι και επιστήμονες, οι δε λοιποί επαγγελματίαι, υπάλληλοι και εργάται […].

Εν Οδησσώ, Απρίλιος 1901

ΑΛΕΞ. Γ. ΖΩΓΡΑΦΟΣ

Κ. Φ. Σκόκου, Εθνικόν Ημερολόγιον, 1904. Μεταξύ των εν τω έξω ελληνισμώ ευδοκίμως φιλολογούντων συγκαταλέγεται και ο εν Ιωαννίνοις έγκριτος ιατρός κ. Ιωάννης Αλ. Χαρισιάδης, εν τω προσώπω του οποίου η θεία του Ασκληπιού τέχνη αριθμεί ένα έτι διαπρεπή και ένθερμον μύστην, […].

Κ. Φ. Σκόκου, Ημερολόγιον 1910. Χαρισιάδης Ιωάννης, Διδάκτωρ της Ιατρικής και ιατρός εν Τάντα της Αιγύπτου. Εγεννήθη εν Ιωαννίνοις, όπου και εσπούδασεν εν τη Ζωσιμαία Σχολή. Συνέγραψε πληθύν έργων καλλιλογικών, διηγήματα, αναμνήσεις, περιγραφάς, ιστορικάς μελέτας, εντυπώσεις, ανταποκρίσεις εις διάφορα φύλλα και περιοδικά […].

-Χατζής Γεώργιος. Ηπειρώτης δημοσιογράφος και λόγιος. Διευθ. της εν Ιωαννίνοις εφημ. «ΗΠΕΙΡΟΣ» εδημοσίευσε υπό το ψευδώνυμον Πελλερέν δύο τομίδια ποιήσεων «Ρίμες» και «Δαχτυλίδια» και το δράμα «Το κατηραμένον περιδέραιον». Γράφει ποιήματα, διηγήματα, λαογραφικά κ.λπ..

Κ. Φ. Σκόκου, Ημερολόγιον 1910 – Ο Παραμυθίας Νεόφυτος. Ο πρώην αρχιεπίσκοπος Βάρνης και νυν Παραμυθίας Νεόφυτος, μεταξύ των λόγω μορφώσεως και δράσεως διακριθέντων ανδρών της νεωτέρας ιεραρχίας, κατέχει λίαν τιμητικήν θέσιν εις την ιστορίαν του οικονομικού θρόνου. Μόλις εξελθών της Θεολ. Σχολής Χάλκης ανέλαβεν απαραμίλλως το έργον του ιεροκήρυκος, διακριθείς διά την καθαρότητα της φράσεως, το νευρώδες του λόγου και το ευφάνταστον των εικόνων, με τα οποία εξυψώνει το θέμα του λόγου του. Ως αρχιδιάκονος και καθηγητής εν Σμύρνη, είτα δε και ως Επίσκοπος Μοσχονησίων, παρέσχε σπάνια δείγματα κυβερνητικής ικανό- τητος και φιλογενείας, τα οποία ουδέποτε ελησμόνησαν οι ευγνωμονούντες Σμυρναίοι. Προαχθείς κατόπιν εις την Μητρόπολιν Βάρνης, εγένετο το πρώτον θύμα του λιθοβολισμού των Βουλγάρων εις το ανθελληνικόν των κίνημα. Μεθ’ ό, παραμείνας εν Φαναρίω ένεκα του εν τη Ανατολική Ρωμυλία γενικού εθνικού μας ζητήματος, μετετέθη τον παρελθόντα Ιούνιον εις την εν Ηπείρω Μητρόπολιν της Παραμυθίας. Ανα- μφιβόλως ο εκεί εθνικός αγών αποκτά ένα επί πλέον στυλοβάτην υπέρ των δικαίων του Γένους και της Εκκλησίας.

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ, 18.3.1854 –Πρέβεζα 9.3.1854.

…Την 6 Μαρτίου επέστρεψεν ενταύθα από Φιλιάτας ο κ. Σώνδερς Πρόξενος της Αγγλίας ακολουθούμενος από τας ευλογίας των εκεί τυραννουμένων και βασανιζομένων χριστιανών. Ο αξιότιμος ούτος Πρόξενος της Αγγλίας ωφέλησε τα μέγιστα τους κατά τα μέρη εκείνα κατοικούντας χριστιανούς εξεφυλάκισε και πολλάς οικογενείας κρατουμένας εις Βουθρωτόν μετά των ιδίων συζύγων φυλακισμένων εν πνιγηρά φυλακή παρά των Οθωμανικών αρχών, άνευ ουδενός λόγου. ελύτρωσε της διαρπαγής των Οθωμανών εν κατά την Κονίσπολιν Μοναστήριον, έσωσε εις Λιόψην άνδρας βασανισθέντας διά καίοντος ελαίου επί δόσει χρημάτων, χριστιανούς πρό των οφθαλμών των ιδίων μητέρων παρά του Ιμπραΐμ Δίνου, και προέλαβε μεγαλυτέρας βιαιοπραγίας και διώξεις των κατά τα χωρία των Φιλιατών χριστιανών, όπου πριν ή φθάσει εκεί ο φιλάνθρωπος ούτος υπάλληλος της αγγλικής κυβερνήσεως εγύμνωσαν και ερήμωσαν τρία χωρία οι κακούργοι των Φιλιατών Οθωμανοί. Κατασφάξαντες όχι ολίγους αθώους, των οποίων τας κεφαλάς έφερον εις Φιλιάτας προς κοινήν θέαν. Και τέλος εσύστησεν υπό ευθύνην των εκεί οθωμανικών αρχών την ασφάλειαν των χριστιανικών λαών κατά τα μέρη εκείνα. Το οθωμανικόν ατμόπλοιον μεταφέρει σήμερον εις Πάργαν τους εν Άρτη υπολοίπους Οθωμανούς της Θεσπρωτίας, ίνα εκείθεν εκστρατεύσωσιν κατά των εις Παραμυθίαν αποστατών πανταχόθεν στρατολογούνται Αλβανοί και λέγεται ότι και εκ Βιτωλίων έρχονται εις Ιωάννινα στρατιώται κατά του Γρίβα και των εκείσε αποστατών […]. 

 

Επιμέλεια Αντώνης Ν. Βενέτης