Η βία ανάμεσα στους ανηλίκους | Της Χριστίνας Ευαγγελου

Η βία ανάμεσα στους ανηλίκους | Της Χριστίνας Ευαγγελου

Η βία μεταξύ των ανηλίκων είναι ένα πρόβλημα που απασχολεί πολλές κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων και των επαρχιακών περιοχών, όπως ο νομός Θεσπρωτίας. Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της βίας μεταξύ των νέων στην επαρχία είναι πολλοί και ποικίλοι. Οικονομικές ανισότητες, έλλειψη εκπαιδευτικών και κοινωνικών πόρων, αλλά και παράγοντες που σχετίζονται με την κουλτούρα και την οικογενειακή πίεση. Η έλλειψη διαθέσιμων δραστηριοτήτων και ευκαιριών απασχόλησης για τους νέους μπορεί να οδηγήσει σε αναξιοποίητη ενέργεια και χρόνο, που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εκφραστεί με τρόπο που περιλαμβάνει και τη βία.

Χαρακτηριστική είναι η αύξηση που παρατηρούμε στα φαινόμενα βίαιης συμπεριφοράς ανάμεσα σε ανηλίκους, είτε με την μορφή σχολικού εκφοβισμού (bullying), είτε μέσω της δράσης παιδικών συμμοριών. Σε αυτήν την ανοδική τάση έχει συμβάλει πλήθος παραγόντων, μεταξύ των οποίων η αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, η κοινωνική αποστασιοποίηση και οι συνθήκες εγκλεισμού, που τη ρίζα τους έχουν στην έλλειψη επικοινωνίας.

Τα παιδιά που εισέρχονται στην περίοδο της εφηβείας, σε αυτήν την ηλικία της σύγκρουσης, της αμφισβήτησης, της αντίδρασης και της παρόρμησης, βιώνουν ήδη μια πληθώρα ψυχοφυσιολογικών αλλαγών, στην οποία καλούνται να προσαρμοστούν. Χαρακτηριστικό αυτής της ηλικιακής περιόδου είναι η ανάγκη τους να προσδιορίσουν την ταυτότητα τους και την αίσθηση του ανήκειν. Όταν λοιπόν, οι σχέσεις τους με τους γονείς τους είναι απόμακρες ή και συγκρουσιακές, οι έφηβοι ενδέχεται να χάσουν τον προσανατολισμό τους και να αναζητήσουν τη λύση ακόμα και στη χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών, μέσω της οποίας μπορεί να αισθάνονται ότι αποκόπτονται από τη γονεϊκή επιρροή και ταυτίζονται με τους συνομηλίκους τους.

Η επιθετικότητα εκφράζεται με φυσική βία, λεκτική επίθεση, διάδοση ψεμάτων ή φημών, ρητορική μίσους ή περιθωριοποίηση κάποιου συμμαθητή. Στην ψηφιακή ζωή η βία αφορά στον εκφοβισμό, τη χρήση προσωπικών δεδομένων και φωτογραφιών χωρίς άδεια, με στόχο την εκμετάλλευση με διάφορους τρόπους. Τα αγόρια συνήθως εμπλέκονται σε πιο άμεσες μορφές βίας, όπως η σωματική και η λεκτική, ενώ τα κορίτσια χρησιμοποιούν τον αποκλεισμό από την παρέα, τον στιγματισμό και τη συκοφαντία. Ο κυβερνο-εκφοβισμός, είναι μια από τις μορφές βίας που μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην ψυχολογία των νέων. Η ρητορική του μίσους, όταν γίνεται μέσω διαδικτύου, μπορεί να λάβει μεγάλη έκταση και να είναι ιδιαίτερα σκληρή και απεχθής, δεδομένης της ανωνυμίας που επιτρέπει ευκολότερα την έκφραση της σκοτεινής πλευράς της ανθρώπινης φύσης. Το σχολικό bullying αναπτύχθηκε ενάντια στον διαφορετικό, τον ξένο, τον ανίσχυρο, ενάντια στον «άλλο».

Το εκπαιδευτικό περιβάλλον, αν και προορίζεται να είναι ασφαλές και υποστηρικτικό, δεν είναι πάντα απαλλαγμένο από περιπτώσεις βίας. Οι σχολικές αντιδράσεις, οι συγκρούσεις μεταξύ των μαθητών και η έλλειψη μέτρων πρόληψης είναι μερικά από τα ζητήματα που αντιμετωπίζονται στο περιβάλλον αυτό.

Πέραν του ανωτέρω, η βία μπορεί να προέρχεται και από το περιβάλλον της οικογένειας. Οι οικογενειακές δυσλειτουργίες, η έλλειψη υποστήριξης ή και οικονομικών προβλημάτων μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση των περιπτώσεων βίας μεταξύ νέων.

Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι η βία μεταξύ των νέων δεν αποτελεί απλά πρόβλημα των ίδιων των νέων, αλλά είναι κοινωνικό πρόβλημα που απαιτεί συλλογική αντιμετώπιση. Η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση της κοινότητας, η δημιουργία ασφαλών περιβαλλόντων, η υποστήριξη και οι πόροι για την αντιμετώπιση των προβλημάτων είναι ζωτικής σημασίας.

Μείζονος σημασίας αποτελεί ο ρόλος του σχολείου στην ανάπτυξη της προσωπικότητας και την καλλιέργεια κοινωνικών δεξιοτήτων στο παιδί. Ωστόσο, είναι ένας τομέας που έχει δεχτεί πλήγμα λόγω του κορωνοϊού, με τις συνθήκες καραντίνας που επιβλήθηκαν. Σαν αποτέλεσμα, τα παιδιά κλείστηκαν στο σπίτι, αποκόπηκαν και από τους φίλους, αλλά και από την επιρροή των εκπαιδευτικών, εστιάζοντας το ενδιαφέρον τους στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και σε ηλεκτρονικά παιχνίδια, που ενίοτε αναπαράγουν τη βία, σαν τρόπο εκτόνωσης και έκφρασης. Όλα τα παραπάνω κάνουν πρόδηλη μια κρίση αξιών που περνάμε και την οποία αντιλαμβάνονται και τα ίδια τα παιδιά.

Η συνεργασία γονέων και εκπαιδευτικής κοινότητας, αλλά και των γονέων με τα παιδιά τους κρίνεται σκόπιμη, όχι μόνο για την αντιμετώπιση των φαινομένων βίαιης συμπεριφοράς από τα παιδιά, αλλά κυρίως για την πρόληψη τους. Συγκεκριμένα, οι γονείς θα πρέπει να ενημερώνονται από το σχολείο για την συμπεριφορά των παιδιών τους, να συνδιαλέγονται μαζί τους, να τους καθιστούν σαφή τα όρια στα οποία θα πρέπει να κινούνται, χωρίς να καταπατούν την ελευθερία των συμμαθητών τους και μετέπειτα των συμπολιτών τους, καταδεικνύοντάς τους πως η ελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου.

Στον νομό Θεσπρωτίας, ένας από τους γραφικούς και φυσικά πλούσιους τόπους της Ελλάδας, η βία μεταξύ των νέων είναι ένα θέμα που απασχολεί την τοπική κοινότητα. Παρά την ομορφιά και την ειδυλλιακή εικόνα που παρουσιάζει, η πραγματικότητα ενδέχεται να είναι πολύπλοκη και αντικρουόμενη, με τα παιδιά και τους νέους να αντιμετωπίζουν προκλήσεις και πιέσεις που επιδρούν στη συμπεριφορά τους.

Παρότι η επαρχία μπορεί να δίνει την εντύπωση της ηρεμίας και της απομόνωσης, η βία μεταξύ των νέων είναι μια πραγματικότητα που απαιτεί άμεση προσοχή και δράση από την κοινότητα. Η έλλειψη ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, οι περιορισμένες ευκαιρίες δραστηριοποίησης και εκπαίδευσης, καθώς και η απομόνωση από ειδικευμένες υπηρεσίες αποτελούν παράγοντες που ενισχύουν την εμφάνιση της βίας μεταξύ των νέων.

Σημαντικός παράγοντας στην αντιμετώπιση της βίας μεταξύ των νέων είναι η ενίσχυση της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης στις σχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες. Η εκπαίδευση σε θέματα όπως η συνεργασία, η ανοχή και η διαφορετικότητα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της βίας και στη δημιουργία μιας πιο ανοικτής και συνεκτικής κοινότητας. Παράλληλα, η δημιουργία προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής υποστήριξης για τους νέους, η προώθηση της ενσωμάτωσης και της ευαισθητοποίησης της κοινότητας μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο συνειδητή και ανεκτική προσέγγιση απέναντι στα ζητήματα της βίας μεταξύ των νέων στην επαρχία. Η αντιμετώπιση της βίας δεν είναι μόνο ζήτημα ατομικής ευθύνης, αλλά απαιτεί συλλογική προσπάθεια για να δημιουργηθούν περιβάλλοντα που θα ενθαρρύνουν την ασφάλεια, την κατανόηση και την αλληλεγγύη.

Η βία μεταξύ των ανηλίκων αποτελεί πρόβλημα που απαιτεί προσοχή και δράση. Είναι μια πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω της εκπαίδευσης και της συνεργασίας. Μόνο μέσω της συνολικής προσπάθειας μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα πιο ασφαλές και υγιές περιβάλλον κατανόησης ενσυναίσθησης και συμπερίληψης για τους νέους μας.